« Εδώ κι οι πέτρες τραγουδούν, τα πλάγια ροζονάρου
και λένε νάκλια τς ΄ ερωθιάς και ρίμες του Κορνάρου»
Τ΄ Ανώγεια είναι μια ιστορική κωμόπολη , στις πλαγιές του Ψηλορείτη, σε υψόμετρο 740 μέτρων.
Οι Ανωγειανοί είναι άνθρωποι ενθουσιώδεις, εκδηλωτικοί, και με πλούσιο συναισθηματικό κόσμο .
Είναι γεγονός ότι οι παλαιότεροι αρέσκονται να εκφράζουν με 15/σύλλαβους στίχους όλα τα συναισθήματα που προέρχονται όχι μόνο από τα δικά τους βαθύτερα προσωπικά βιώματα αλλά και από εκείνα που δημιουργούσαν οι χαρές και τα παθήματα των άλλων.
Μια απάντηση, ένας χαιρετισμός, μια φιλοφρόνηση, ένας αστεϊσμός ,η κραυγή του πόνου και της οδύνης, με μαντινάδα έφευγε από τα χείλη τους, με μια πρωτότυπη δημιουργία και όχι με επανάληψη ή παραποίηση κάποιας άλλης
« Εδώ κι οι πέτρες τραγουδούν, τα πλάγια ροζονάρου
και λένε νάκλια τς ΄ ερωθιάς και ρίμες του Κορνάρου»
-Έχω προσωπική πείρα από τα παιδικά μου χρόνια (γεννήθηκα στ΄ Ανώγεια) και οι περισσότεροι κάτοικοι γνώριζαν πολλούς στίχους από τον Ερωτόκριτο ή και όλο το επικό ποίημα-
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε εκατοντάδες μαντινάδες ως παραδείγματα που να επιβεβαιώνουν τα παραπάνω . Θα επιλέξουμε όμως μόνο μερικά.
Ο Ανωγειανός καταπιεσμένος σύζυγος λέει στη γυναίκα του:
« Αν αποθάνω και βρεθεί άλλος να σ΄ αγαπήσει
σου ξασφαλίζω πως κι αυτός λίγον καιρό θα ζήσει.»
Ενός Ανωγειανού η γουρούνα μπήκε και έκαμε ζημιά στον κήπο του παπά του χωριού. Στις διαμαρτυρίες του ιερέα, εκείνος απάντησε:
« Κι αν έφαε η σκρόφα μου ι τα μποστανικά σου
δε θα το κάτεχε παπά πως ήσανε δικά σου»
Στ΄ Ανώγεια δε χρειαζόταν μεγάλη προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα παρεάκι και ν΄ αρχίσουν οι μαντινάδες με τη συνοδεία λύρας ή μαντολίνου.
Σ΄ εκείνες τις διασκεδάσεις δημιουργήθηκαν αληθινά ποιητικά διαμάντια που τα περισσότερα τα πήρε ο αέρας και χάθηκαν.
«Έχω νοικιάσει την καρδιά να κατοικούν οι πόνοι
και τ΄ άτυχό μου το κορμί το νοίκι να πλερώνει»
« Όποια καρδιά δεν έπαιξε για την αγάπη χτύπο
είναι στον κόσμο για να ζει μονάχα για τον τύπο»
« Αρέσει μου να τα θωρώ τα όμορφά σου κάλλη
Κι όντε περνάς μη βιάζεσαι μα πέρν΄ αγάλι αγάλι»
«Πάντα ΄ λεγα τση τύχης μου ψηλά να μ΄ ανεβάσει
μα κείνη ξύλα γύρευγε ξερά για να με κάψει»
Ένας παλιός Ανωγειανός βοσκός, ενώ προσπαθούσε ν΄ ανέβει σε κάποιο απόκρημνο μέρος, στηριζόμενος στη βέργα του, γλίστρησε κι έπεσε. Τον βοήθησαν άλλοι βοσκοί κι εκείνος κοιτάζοντάς την είπε:
« Ξανοίξετε τη βέργα μου δουλειές τσι ξελαμίζει
να τη βαστώ για στήριγμα κι αυτή να με γκρεμίζει» .
Είχε δίκιο ο Νίκος Αγγελής που έγραψε το 1976 , ότι εκεί πάνω στ ΄ Ανώγεια το κέφι ζει και πάλλεται και ζωογονεί τον κουρασμένο άνθρωπο της εποχής μας……
Πηγές:
Βασίλης Χαρωνίτης « Η Ανωγειανή Μαντινάδα» Πρακτικά συνεδρίων Σητεία 2006, Βαρβάροι 2009
Σμπώκος 2006, Σμπώκος 1992
Κώστας Μουζούρης , « Μαντιναδολόγοι και μαντινάδες από το σημερινό Μυλοπόταμο» Ρέθυμνο: Ιστορική και λαογραφική εταιρεία Ρεθύμνης 2006
Καλοκύρης 1970
