Η Μουρνέ Του Δήμου Αγίου Βασιλείου

  Η Μουρνέ είναι χωριό του δήμου Αγίου Βασιλείου, της περιφερειακής ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 176 κατοίκους. 

Απέχει 34 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και 4 από το Σπήλι. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 500 μ.,σε μικρή αβαθή κοιλάδα. Το όνομα του χωριού προέρχεται από το φυτό μουριά.

Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Murnea στην επαρχία Αγίου Βασιλείου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Murnea με 121 κατοίκους και 18 οφειλόμενες αγγαρείες, ενώ μνεία στο χωριό κάνει και ο Βασιλικάτα το 1630, με την ονομασία Murnea. Στην οθωμανική απογραφή του 1659 αναφέρεται ως Murnye, με 22 σπίτια.

 Στις ενετικές απογραφές αναφέρονται και άλλοι οικισμοί της περιοχής, οι οποίοι πλέον έχουν εγκαταλειφθεί. Αυτοί είναι οι Χαντάκι, Μαυρίκη, Λαγκά, Λάκκος, Ντιπλοχώρι και Επίζυγος. Ο Λάκκος και το Ντιπλοχώρι συνέχισαν να κατοικούνται επί Τουρκοκρατίας. Αναφέρονται τελευταία φορά στην απογραφή του 1928.

Στην απογραφή του 1881 η Μουρνέ υπάγονταν στον δήμο Λάμπης και είχε αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό, 380 κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 462 κατοίκους και υπαγόταν στον ίδιο δήμο. Στην απογραφή του 1920 είχε οριστεί έδρα όμωνυμου αγορικού δήμου. 

Το 1925 η Μουρνέ ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας, μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, όταν το χωριό προσαρτήθηκε στον Δήμο Λάμπης

Εντός του χωριού βρίσκονται ο ναός της Αγίας Ειρήνης και ο ναός του Αγίου Γεωργίου, στο νεκροταφείο, αμφότεροι τοιχογραφημένοι. 

Ο ναός της Αγίας Ειρήνης είναι δίκλιτος, αλλά τοιχογραφίες σώζονται μόνο στο βόρειο κλίτος. Ο Ιωάννης Σπαθαράκης τις χρονολογεί στις αρχές του 14ου αιώνα. Διακρίνονται οι μετωπικοί ιεράρχες στο ιερό, όπως ο Άγιος Βλάσιος.

 Οι τοιχογραφίες του Αγίου Γεωργίου χρονολογούνται την ίδια εποχή και εντάσσονται στο επαρχιακό στυλ. Χαρακτηριστικό των τοιχογραφιών είναι έντονες μαύρες γραμμές στα περιγράμματα και στα μάτια και οι λεπτές άσπρες. 

Οι τοιχογραφίες στον ναό περιλαμβάνουν σκηνές από το μαρτύριο του Αγίου Γεωργίου και σκηνές από τη Δευτέρα Παρουσία, όπως αυτή όπου η θάλασσα αποδίδει τους νεκρούς της. Ανάμεσα στις υπόλοιπες τοιχογραφίες ξεχωρίζει η απεικόνιση του Αγίου Διομήδη μέσα σε στηθάριο με κόκκινο υπόβαθρο λόγω της σπανιότητάς της. Δίπλα απεικονίζεται και οι άλλοι Άγιοι Ανάργυροι, οι Άγιοι Κοσμάς, Δαμιανός και Παντελεήμονας.

Έξω από το χωριό βρίσκεται ο ναός της Αγίας Μαρίνας. Οι τοιχογραφίες του ναού φέρουν σημάδια φθοράς και ο Ιωάννης Σπαθαράκης της χρονολογεί στο 1300. Περιλαμβάνει σκηνές από τη ζωή της Αγίας Μαρίνας. Ο Παντοκράτορας, ο οποίος απεικονίζεται στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του ιερού απεικονίζεται αυστηρός με λίγες γραμμές και χρώματα. 

Το κεφάλι είναι σχεδόν όλο ίδιου χρώματος με τα χαρακτηριστικά να αποδίδονται διαφορετικές φωτεινότητες αυτού του χρώματος.

Στη θέση Δενδρικά βρίσκεται ο τοιχογραφημένος ναός της Παναγίας. Στο εγκαταλελειμμένο χωριό Ντιπλοχώρι σώζεται ο ερειπωμένος ναός της Παναγίας. Εντός του ναού σώζεται κτητορική επιγραφή η οποία αναφέρει ότι ανακαινίστηθηκε και τοιχογραφήθηκε από τον κυρ Λεοντάκι Τρουλινό, τη σύζυγό του Άννα και τα παιδιά τους 

Στη θέση Μαλαθρέ, βορειοδυτικά από το Ντιπλοχώρι, βρίσκονται τα ερείπια της μονής του Αγίου Γεωργίου. Σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε στη θέση παλαιότερου ναού, με 101 πόρτες και παράθυρα. Σώζεται ο τοιχογραφημένος ναός του Αγίου Γεωργίου, με δύο στρώματα τοιχογραφιών. 

Από τις τοιχογραφίες ξεχωρίζουν οι τιμωρίες των κολασμένων και η Ανάσταση των Νεκρών, η οποία βρίσκεται στο θόλο του ναού. Τα υπόλοιπα κτίρια της μονής σώζονται σε ερειπιώδη κατάσταση.

Η Λιγόρτυνος Του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων

  Η Λιγόρτυνος είναι χωριό και έδρα ομώνυμης Κοινότητος του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων στην Περιφεριακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Μονοφατσίου. Βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά λόφου, με ωραία θέα προς την πεδιάδα της Μεσαράς.

Εκτός από την έδρα της, η Κοινότητα Λυγορτίνου περιλαμβάνει και τους οικισμούς Κεφαλάδος και Πλακιώτισσα. Η απογραφή του 2011 αναφέρει:

• Κεφαλάδος, ο (31)
• Λιγόρτυνος, η (372)
• Πλακιώτισσα, η (118)

Συνολικά η κοινότητα έχει 521 κατοίκους. 

Το τοπωνύμιο Λιγόρτυνος είναι προελληνικό. Έχουν βρεθεί μάλιστα ευρήματα από την υστερομινωική εποχή, που βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου. 

Οι σημερινοί κάτοικοι έχουν καταγωγή από τη Μικρά Ασία (Καισάρεια, Πόντος, Ικόνιο) και ένα ποσοστό περίπου 120 ατόμων από τα Ανώγεια Μυλοποτάμου (όπως και της Πλακιώτισσας) .

 

Οι Μικρασιάτες εγκαταστάθηκαν το 1923. Οι νέοι κάτοικοι σύντομα προσαρμόστηκαν στη γλώσσα και τα πολιτισμικά στοιχεία του τόπου και εξομοιώθηκαν με το γηγενές στοιχείο. 

 

Σε συμβόλαιο του 1271 το βρίσκουμε Legordine και ανήκε στο φέουδο του Λατινικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Μάλιστα, ενοικιάστηκε στον Ιάκωβο Μουδάτσο. Στις ενετικές απογραφές αναγράφεται Ligortino, με 193 κατοίκους στα τέλη του 16ου αιώνα. 

Στον Καστροφύλακα αναφέρονται και οι άλλοι οικισμοί, Chieffala, με 41 κατοίκους και Plachiotissa, με 94 κατοίκους. Όλα τα χωριά ήταν τουρκοχώρια κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

 Το 1834 κατοικούσαν 15 οικογένειες Τούρκων στη Λιγόρτυνο, 2 στην Πλακιώτισσα και 8 στους Κεφαλάδες. Οι αντίστοιχοι κάτοικοι στην απογραφή του 1881 ήταν 163 , 38 και 39, όλοι Τούρκοι. Το 1900 υπήχθη στο Δήμο Χάρακα. 

 

 Οι κάτοικοι ασχολούνται ιδίως με την αμπελοκαλλιέργεια και την ελαιοκομία, όπως επίσης και με την κτηνοτροφία, ενώ καλλιεργούνται και δημητριακά και καπνά.

 Στην περιοχή του χωριού λειτουργεί τυροκομείο, νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο. Η οικονομία του χωριού βασίζεται κυρίως στο λάδι και στη σταφίδα. Παλιότερα οι κάτοικοι ασχολούνταν και με την αγγειοπλαστική. 

 

Οι κάτοικοι ασχολούνται ιδίως με την αμπελοκαλλιέργεια και την ελαιοκομία, όπως επίσης και με την κτηνοτροφία, ενώ καλλιεργούνται και δημητριακά και καπνά. 

Στην περιοχή του χωριού λειτουργεί τυροκομείο, νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο. Η οικονομία του χωριού βασίζεται κυρίως στο λάδι και στη σταφίδα. Παλιότερα οι κάτοικοι ασχολούνταν και με την αγγειοπλαστική. 

 

 Ενεργός είναι ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού, ο οποίος έχει καταστήσει το χωριό παραδοσιακό οικισμό, με εκδηλώσεις, καλαίσθητες παρεμβάσεις στους δρόμους (λιθόστρωτοι) και αναδεικνύοντας μνημεία, όπως το παλιό υδραγωγείο. 

Στη νότια πλευρά του οικισμού σώζονται τα ερείπια κατάγραφου ναού (Αγία Τριάδα), από τα βυζαντινά χρόνια. Κεντρικός ναός είναι ο Άγιος Χαράλαμπος. 

 

Η Ιερά Μονή Παναγίας Καλυβιανής Αφιερωμένη Στο Γενέσιο Της Θεοτόκου

 

Η Μονή Παναγίας Καλυβιανής βρίσκεται στο 60ό χιλιόμετρο της οδικής αρτηρίας Ηράκλειο-Τυμπάκι, σε απόσταση 300 μέτρων στα δεξιά. 

Το μοναστήρι κείται σε υψόμετρο 80 μέτρων και αναγνωρίστηκε με νόμο το 1968. Τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκε σε μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα και στεγάζει πολλά φιλανθρωπικά ιδρύματα. Υπάγεται στο Δημοτικό διαμέρισμα Φανερωμένης Ηρακλείου. Το 2001 απεγράφησαν 214 άνθρωποι.

Ο χώρος της σημερινής μονής ανήκε στον Τούρκο Χουσεΐν Βραζερζαδέ. Στα χωράφια του τελευταίου βρισκόταν μια κατεδαφισμένη εκκλησία, κάτω από τα ερείπια της οποίας ανακαλύφθηκε το 1873 παλιά εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. 

Οι Χριστιανοί των γύρω χωριών παρακάλεσαν το Χουσεΐν Μπέη να τους παραχωρήσει τον αγρό και εκείνος τους έδιωξε με σκαιότητα. 

Τότε οι Χριστιανοί συνέταξαν αναφορά προς το Μητροπολίτη Μελέτιο και εκείνος τη διαβίβασε στο διοικητή Μουσταφά Νουρή Πασά. Ο τελευταίος απάντησε οργισμένος ότι δεν μπορούσε να απαλλοτριώσει το χωράφι επειδή είχε βρεθεί σε αυτό ένα κομμάτι ξύλου ζωγραφισμένο. 

Αυτό θεωρήθηκε υβριστικό προς το Μητροπολίτη και έπειτα από διαμαρτυρία της Δημογεροντίας του Ηρακλείου προς τους Προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων, επενέβη ο διοικητής της Κρήτης Ρεούφ Πασάς και με διαταγή του αγοράστηκε ο χώρος γύρω από το γειτονικό χωριό Καλύβια, ενώ επίσης με απαίτησή του ανακλήθηκε ο Μουσταφά Νουρή Πασάς και τιμωρήθηκε.

Η εκκλησία οικοδομήθηκε και ανακαινίστηκε από τους Χριστιανούς και της έδωσαν το όνομα Παναγία Καλυβιανή. Από τότε τελείται πανηγύρι στον τόπο αυτό 

Ο μικρός ναός σώζεται και σήμερα στον περίβολο της μονής. Το 1911 άρχισε η ανοικοδόμηση του νέου ναού με τρούλο, βυζαντινού ρυθμού και αποπερατώθηκε το 1924. Αυτός έχει τρία κλίτη και είναι καθιερωμένος στο Γενέσιο, τον Ευαγγελισμό και την Κοίμηση της Θεοτόκου. 

Στο νέο ναό βρίσκεται σήμερα και η παλιά εικόνα της Παναγίας

Τα βιβλία της Μονής, χρονολογούνται από το έτος 1873 και δείχνουν πως επιτελείτο και τότε φιλανθρωπικό έργο προς τους πάσχοντας αδελφούς, (φυλακισμένους, άπορους, νόθα και ορφανά παιδιά, σχολεία κτλ).

Στις αρχές του 20^ου αιώνα με εντολή του τότε Επισκόπου Αρκαδίας κ. Βασιλείου Μαρκάκη, κτίζεται το έτος 1927 ο Ι. Ν. της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, πού τώρα λειτουργεί ως καθολικό της Μονής.

Το έτος 1956 όταν Επίσκοπος Αρκαδίας εκλέγεται ο μετέπειτα Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Τιμόθεος Παπουτσάκης, στη Μονή υπάρχει μόνο ένας μοναχός, ο π. Ευμένιος Συγγελάκης. Ο νέος Επίσκοπος μελετά τις ανάγκες της περιοχής και αποφασίζει την δημιουργία φιλανθρωπικού έργου στο χώρο της Μονής.

Η Μονή μετατρέπεται σε γυναικεία με τη χειροθεσία των πρώτων αδελφών με σκοπό τη λατρεία του Θεού και τη φιλανθρωπία.

Ένα συγκρότημα ιδρυμάτων αναπτύσσεται γύρω από τη Μονή: Ορφανοτροφείο «Στοργή της Παναγίας», Γηροκομείο «Οι Άγιοι Δέκα», Κέντρο εφηβικής προστασίας «Η Αγία Σκέπη», Παιδική προστασία «Η Θεοτόκος», Σχολή κοπτικής ραπτικής «Ο Ευαγγελισμός».

Εδώ φιλοξενούνται ψυχές ταλαιπωρημένες και πληγωμένες από τη ζωή και τους ανθρώπους. Στόχος είναι η σωστή ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών και η ομαλή ένταξη τους στο κοινωνικό σύνολο, καθώς και η παρηγοριά και ανακούφιση κάθε πονεμένης ψυχής του Γηροκομείου.

Παράλληλα λειτουργούν εργαστήρια Ιεροραπτικής, Αγιογραφίας Υφαντικής, Μουσείο Εκκλησιαστικού και λαογραφικού τύπου, Δημοτικό σχολείο Δημόσιο και Νηπιαγωγείο, για τα παιδιά των ιδρυμάτων και της γύρω περιοχής και κατασκήνωση στον Κόκκινο Πύργο, για τις διακοπές των παιδιών των ιδρυμάτων.

Για να λειτουργήσουν όλα αυτά χρειάζεται αυταπάρνηση, θυσία, και πολύς αγώνας. Οι Αδελφές της Μονής (40-45 τον αριθμό) προσφέρουν τον εαυτόν τους, νύκτα και ημέρα, στην υπηρεσία του Θεού και των ανθρώπων υπό την καθοδήγηση πρώτα της μακαριστής γερόντισσας Νεκταρίας Βασιλάκη (09-08-1963—11-04-2004) και τώρα της Ηγουμένης Τιμοθέης Γερακάκη.

Συμπαραστάτης στο έργο της αδελφότητας είναι ο δάσκαλος και διευθυντής για 35 χρόνια του Δημοτικού Σχολείου και Πνευματικός της Μονής π. Νεκτάριος Πατεράκης.

Όλα αυτά πραγματοποιούνται κάτω από την πατρική συμβουλή και καθοδήγηση του ιδρυτή της Μονής κ. Τιμοθέου και όταν εκείνος ανεβαίνει στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο, υπό την πατρική ευλογία του μακαριστού Μητροπολίτου Γορτύνης και Αρκαδίας, κυρού Κυρίλλου Κυπριωτάκη (24-04-2005).

Το έργο της Μονής συνεχίζεται τώρα κάτω από το στοργικό βλέμμα του νυν Μητροπολίτου Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακαρίου, πνευματικού τέκνου του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Κρήτης κυρού Τιμοθέου.

ΚΕΙΜΕΝΑ - ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ