Το Παλαιόκαστρο ή Παλιόκαστρο είναι παραθαλάσσιος οικισμός της επαρχίας Μαλεβιζίου αποτελεί κομμάτι του Δημοτικού διαμερίσματος Ροδιά του Δημου Μαλεβιζιου, με 255 κατοίκους, με βάση την απογραφή του 2011 και περισσότερους από 1.500 κατοίκους με εξοχικές κατοικίες δημογραφημένους στο Ηράκλειο.
Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι περίπου 8 χλμ. και βρίσκεται δυτικά από την πόλη του Ηρακλείου. Η μικρή παραλία του συνδυάζει τα βότσαλα στην δεξιά πλευρά και την αμμουδιά στην αριστερή επίσης μένει ανεπηρέαστη από τους ισχυρούς βόρειους ανέμους της περιοχής.
Η οικιστική συνέχεια της περιοχής με την παρουσία του σχετικά μεγάλου οικισμού της Ροδιάς (κάποτε εδώ, κάτω από τη Ροδιά, τοποθετούνταν και το εγκαταλελειμμένο βενετσιάνικο χωριό Cadinu), μαρτυρούν το κατάλληλο του περιβάλλοντος της περιοχής για τη διαβίωση του πληθυσμού, αλλά και την διαχρονική παρουσία του ανθρώπου σε αυτό το "κοίλον".
Επιπλέον ο εκ φύσεως οχυρός βράχος προστατεύει τον όρμο με τον καλύτερο τρόπο, από οποιαδήποτε ανεπιθύμητη προσόρμιση πλοίων, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και καταφύγιο του πληθυσμού σε δύσκολες ώρες.
Ο Pashley αναφέρει ότι είναι ανώφελο να αναζητούμε τα ερείπια της αρχαίας πόλης εφόσον "η ύπαρξη του καλοχτισμένου ενετικού φρουρίου δικαιολογεί την εξαφάνιση των στοιχείων που θα υποδήλωναν τη θέση της αρχαίας πόλης".
Σε έγγραφο που ανακάλυψε ο ίδιος παρατήρησε ότι οι Βενετοί "ξανάχτισαν" το φρούριο σε αυτή τη θέση που λεγόταν και τότε Παλιόκαστρο. Γνωρίζουμε σήμερα ότι όντως υπήρχε και πριν φρούριο εκεί, μόνο που δεν ήταν βενετσιάνικο αλλά μάλλον γενοβέζικο. Φαίνεται ότι μετά την αγορά του νησιού το 1204 ("Εκχώρηση της Κρήτης"., συνθήκη ανάμεσα στους Βενετούς και στον Βονιφάτιο τον Μομφερρατικό), οι Βενετοί δεν ενδιαφέρθηκαν για την κατάκτηση του νησιού, επαναπαυόμενοι στους ευνοϊκούς γι αυτούς πολιτικούς συσχετισμούς της εποχής.
Η αντίπαλη ωστόσο Γένουα δεν έχασε την ευκαιρία να εκμεταλλευτεί την απουσία των βενετικών όπλων στο νησί. Αφού παρουσιάστηκαν ως έμποροι, οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν χωρίς μεγάλη δυσκολία το νησί με αρχηγό τους τον Ενρίκο Πεσκατόρε.
Το φρούριο του Παλαιόκαστρου αποτελείτε από τρία ανισόπεδα επίπεδα λόγο του επικλινές του λόφου που είναι κτισμένο. Η είσοδος γίνεται από την κεντρική πύλη που βρίσκεται νότια και είναι η μοναδική πύλη σε κάστρο της Κρήτης που είναι σκαλισμένη κατά το ήμισυ πάνω στον βράχο.
Βορειοανατολικά και για να φαίνεται από μακριά είναι ενσωματωμένος πάνω στην κεντρική τοιχοποιία ο φτερωτός λέοντας του Αγίου Μάρκου, αντίστοιχος έμβλημα βρίσκουμε στο Κάστρο του Κούλε.
Τα τρία επίπεδα αποτελούταν από το χαμηλότερο επίπεδο που ήταν οι πυριτιδαποθήκες ενσωματωμένες κατά το ήμισυ επί του επικλινές προκειμένου να προστατεύονται φυσικά από τις εισβολές,ακριβός δίπλα τους υπήρχε δεξαμενή Νερού που μάζευε το βρόχινο νερό του επικλινές αλλά μπορούσε να χρησιμοποιηθεί άμεσα σε περίπτωση φωτιάς στις πυριτιδαποθήκες.
Στο δεύτερο επίπεδο και πάνω από τις πυριτιδαποθήκες βρισκόταν οι στρατώνες. Τέλος στο τρίτο και ανώτερο επίπεδο υπήρχε η εκκλησία του κάστρου.
Με γύρω ερείπια του κάστρου έχει κτιστεί μια μικρή εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Μάρκο όπου λειτουργείται από την ενορία της Ρόδιας κάθε τρίτη του Πάσχα.
Σε απόστασή 500 μέτρων από την παραλία Ξεκινάει το φαράγγι Παλαιοκάστρου. Το φαράγγι είναι αρκετά βατό στο να το περπατήσεις ή να κάνεις ποδηλασία λόγο του αγροτικού δρόμου που υπάρχει στην μέση του. Στο φαράγγι υπάρχουν παρά πολλά τυπικά φυτά της κρητικής βιοποικιλίας όπως ρίγανη, άγριο-Θυμάρι, Δάφνες και αλλά, επίσης υπάρχει μεγάλος αριθμός από σπηλιές και πήγες.
Δεξιά της παραλίας Παλαιοκάστρου διατηρείται μέχρι και σήμερα ενετική ασβεστοκάμινος που καταγράφεται σε πινάκα του Φ. Μπαζιλικάτα γύρω στο 1630. Το μνημείο έχει αναστηλωθεί στην αρχική του μορφή.
Ο ναός βρίσκεται μέσα στο φαράγγι του παλαιοκάστρου και είναι κτισμένος σε μια σπηλιά στο βράχο, είναι αφιερωμένος στην Ζωοδόχο Πηγή και εορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου εβδομάδος. Το εκκλησάκι είχε ακριβώς διπλά ένα κελί που τώρα πλέον είναι εγκαταλελειμμένο.
.jpg)
