Ο Μαρουλάς του Δήμου Ρεθύμνης

 Ο Μαρουλάς είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης.

Ο Μαρουλάς βρίσκεται νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου σε απόσταση 10 χιλιόμετρα από την πόλη και είναι κτισμένος στην κορυφή ενός λόφου, σε υψόμετρο 240 μέτρων

 Είναι παραδοσιακό χωριό, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός (ΦΕΚ 1226/Β/25-11-1980)και παραδοσιακός οικισμός μέσης πολιτιστικής αξίας (κατηγορία ΙΙ) (ΦΕΚΔ 728/1995)  στο οποίο διασώζεται έντονα το βενετσιάνικο χρώμα. 

Διαδρομή ανάμεσα στους ελαιώνες οδηγεί στον ιστορικό οικισμό.

Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό πήρε το όνομά του από τη βοσκοπούλα Μαρούλη, που βόσκοντας τα πρόβατά της στην περιοχή βρήκε μια πηγή με χωνευτικό δροσερό νερό. Η πηγή αυτή υπάρχει στο χωριό από τη Βενετοκρατία.

Τα περισσότερα κτίρια ανάγονται στην περίοδο της Ενετοκρατίας, αλλά θεωρείται πιθανό η περιοχή να κατοικούνταν ίσως και επί Μινωικής περιόδου.

Στην περιοχή έχουν αποκαλυφθεί δύο νεκροταφεία της τελικής ανακτορικής περιόδου. Το πρώτο, στη θέση Μεζάρια, αποτελείται από λαξευτούς θαλαμοειδείς τάφους. Οι τάφοι αυτοί περιέχουν λάρνακες, κεραμική των ΥΜ ΙΙΙ Α και Β χρόνων, χάλκινα σκεύη και όπλα, κοσμήματα και σφραγίδες. Τα ευρήματα του νεκροταφείου εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Ρεθύμνης.

Το δεύτερο νεκροταφείο εντοπίστηκε στη θέση Πριναρές και ανήκει στην ίδια χρονολογική περίοδο με το προηγούμενο. Ανακαλύφθηκαν δύο πίθοι, ο ένας κλεισμένος με λίθινη πλάκα και ο δεύτερος με κρατήρα. 

Οι ταφές ήταν κτερισμένες με χάνδρες και περόνες

Την περίοδο της Ενετοκρατίας χτίστηκαν δύο πύργοι που σώζονται μέχρι σήμερα και άλλα κτίρια με πολεμίστρες, ενώ υπάρχουν διάφορα οικόσημα στις εξωτερικές πόρτες των κτιρίων. 

Το 1630, εγκαταστάθηκαν στον Μαρουλά Τούρκοι, που χρησιμοποίησαν ως φρουραρχεία τους δύο ενετικούς πύργους. 

Μπορεί επίσης κανείς να δει το ελαιοτριβείο, τις μεγάλες καμαρωτές πόρτες των βενετσιάνικων αρχοντόσπιτων, τα στενά δρομάκια, τις καμάρες. Αξιοθέατο αποτελεί και ο Ναός του Προφήτη Ηλία στην κορυφή του λόφου, απ’ όπου φαίνεται από ψηλά ο παραδοσιακός οικισμός και το Κρητικό Πέλαγος και, ακόμη, η πηγή της Μαρούλης, στο βάθος του φαραγγιού.

Κατά τα τέλη του 1923, εγκαταστάθηκαν στον Μαρουλά Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.

Από τον οικισμό καταγόταν ο ιερέας και οπλαρχηγός της επανάστασης του 1866 - 1869, Εμμανουήλ Μαρουλιανός

Ο Μαρουλάς αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 ναπροσαρτάται στην τότε κοινότητα Άδελε και με ΦΕΚ 260Α - 21/09/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. 

Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι, μαζί με το Δίλοφο, αποτελούν την κοινότητα Μαρουλά που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ρεθύμνης του δήμου Ρεθύμνης ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 486 κατοίκους

Ο Μαρουλάς δεν είναι πολυδιαφημισμένος τουριστικός προορισμός, είναι όμως ένας εξαιρετικά ενδιαφέρων παραδοσιακός οικισμός που περιλαμβάνει και δύο πύργους.

Ο ένας από τους πύργους, που αναφέρεται στον Καστρολόγο ως «Πύργος Μαρουλά Ι», είναι ο μεγαλύτερος και δεσπόζει στο κέντρο του χωριού, ενώ ο άλλος, αναφερόμενος ως «Πύργος Μαρουλά ΙΙ», βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του οικισμού, είναι μικρότερος και πιο παραμελημένος.

Ο οικισμός αναπτύχθηκε και διαμορφώθηκε κυρίως την περίοδο της Ενετοκρατίας (δηλαδή μετά το 1205) αν και υπάρχουν υποθέσεις ότι η περιοχή κατοικούνταν από πολύ παλιότερα, ίσως και από τη Μινωική εποχή. Σώζονται μέχρι σήμερα πολλά μεσαιωνικά κτίρια και κάποια από αυτά έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως πολεμίστρες, οικόσημα, εντυπωσιακές πόρτες, καμάρες.

Ο συγκεκριμένος πύργος Κατασκευάστηκε από τους Ενετούς τον 15ο ή τον 16ο αιώνα.

Οι Τούρκοι ήρθαν στον Μαρουλά μάλλον μετά το 1647 (χρονιά που κατελήφθη το Ρέθυμνο) και χρησιμοποίησαν τους ενετικούς πύργους σαν φρουραρχεία και ορμητήρια. Η χρήση των πύργων συνεχίστηκε και μετά την Τουρκοκρατία. Μετά το ‘22 φιλοξένησαν Μικρασιάτες πρόσφυγες. Εγκαταλείφθηκαν μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στον συγκεκριμένο πύργο όπως και στον άλλο πύργο του Μαρουλά, το ισόγειο ανήκει στην Ενετοκρατία. Ο κορμός του πύργου δέχτηκε ριζική επισκευή/ανακατασκευή κατά τον 18ο αι. (επί Τουρκοκρατίας) ενώ υπάρχουν και δευτερεύουσες, μεταγενέστερες φάσεις.

Στον Μαρουλά υπήρχαν αρχικά και άλλοι πύργοι: Υπήρχε ένας τρίτος πύργος στο υψηλότερο σημείο του ανατολικού τμήματος του χωριού, από τον οποίο σώζεται μόνο η σκαρπωτή βάση και τμήμα των τοίχων του ισογείου.

Τέταρτος πύργος, ή μάλλον πυργοκατοικία (η οποία δεν περιλαμβάνεται στον Καστρολόγο), σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση στο κέντρο περίπου του χωριού. Και εδώ η κατώτατη στάθμη ανήκει στην Ενετοκρατία, ενώ οι όροφοι (α΄ και β΄) στην πρώιμη Τουρκοκρατία.

Όλα τα παραπάνω δεν έστεκαν μόνα, αλλά μαζί με κατοικίες, αποθήκες και ελαιοτριβεία, σχημάτιζαν αυτοτελείς οχυρωμένους πυρήνες.

Μακρύγιαλος ο Ιδανικός Καλοκαιρινός Προορισμός

 

Ο Μακρυγιαλός ή Μακρύ Γιαλός είναι χωριό της πρώην επαρχίας Σητείας και ομώνυμος πρώην δήμος του νομού Λασιθίου, με 610 κατοίκους με βάση την πληθυσμιακή απογραφή του 2001. Απέχει από την Ιεράπετρα 24 χλμ., από τη Σητεία 35 χλμ, από τον Άγιο Νικόλαο 60 χλμ και από το Ηράκλειο 123 χλμ. 

Με το πρόγραμμα Καλλικράτης, από 1ης Ιανουαρίου 2011 ο Μακρύ Γιαλός συνενώθηκε με το δήμο Ιεράπετρας.οι Τοπικές Κοινότητες Πεύκων, Χρυσοπηγής, Λιθινών και Περβολακίων αποχώρησαν από το Δ. Ιεράπετρας και εντάχθηκαν στον όμορο Δ. Σητείας.

Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως μια Μινωϊκή έπαυλη καθώς και μια έπαυλη Ρωμαϊκής περιόδου.

Σήμερα έχει γίνει προορισμός διακοπών.

Πριν λίγα χρόνια Μακρύ Γιαλός ονομαζόταν ένας μικρός παραθαλάσσιος οικισμός σε φυσικό όρμο (Λιμανάκι) αποτελούμενο από λίγες αποθήκες κτισμένες στη άκρη της θάλασσας. Σε αυτές οι ντόπιοι κάτοικοι (που εκείνη την εποχή κατοικούσαν στα γύρω βουνά) αποθήκευαν προς εξαγωγή διάφορα προϊόντα όπως λάδι, σουλτανίνα, χαρούπια, σιτηρά και οικόσιτα ζώα, ενώ μέχρι σήμερα παράγεται το ξύγαλο Σητείας (ΠΟΠ). Επίσης τις χρησιμοποιούσαν για τα εισαγόμενα αγαθά, όπως λιπάσματα σιτηρά ξυλεία κλπ. Εκείνο τον καιρό ελάχιστες οικογένειες κατοικούσαν στο χωριό και μερικοί άνδρες διανυκτέρευαν όταν πήγαιναν στο ψάρεμα. Δεν υπήρχαν δρόμοι για τις μεταφορές επειδή το έδαφος είναι πετρώδες. Δεν υπήρχαν ως το τέλος του τελευταίου πολέμου, και μεταξύ του 1950 ως το1 970 οπότε το κράτος άρχισε να κατασκευάζει δρόμους. Η περιοχή ήταν πολύ φτωχή και εκείνη την εποχή ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων μετανάστευσε σε μεγάλες πόλεις, όπως το Ηράκλειο και η Αθήνα. Πολλοί επίσης πήγαν στη Γερμανία και την Αυστραλία για ανεύρεση εργασίας.

Σήμερα Μακρύ Γιαλός ονομάζεται όλη η ευρύτερη περιοχή του τέως Δήμου. Η τουριστική περιοχή Μακρύ Γιαλού απαρτίζεται από τους οικισμούς Μακρύ Γιαλού και Ανάληψης. Έχει κτιστεί κατά μήκος του οδικού άξονα Σητείας - Ιεράπετρας. Η περιοχή οικοδομήθηκε πολύ σύντομα μεταξύ 1980 – 1995. Στη περιοχή έχει κτισθεί ένα μεγάλο ξενοδοχείο και πολλά μικρότερα. Πολλά επίσης ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα είναι διαθέσιμα το καλοκαίρι. Ο πληθυσμός αριθμεί περίπου 1200 κατοίκους που προέρχονται κυρίως από τα χωριά Άγιος Στέφανος και Πεύκοι.

Στην άκρη της θάλασσας εκτείνεται μια αβαθής και αμμώδης παραλία, με νερά που είναι πολύ ζεστά ακόμη και στα τέλη Οκτωβρίου. Στην άκρη αυτής της παραλίας βρίσκεται το μικρό λιμάνι. Άλλες μικρότερες παραλίες είναι του Καλαμοκανιά, της Λαγκούφας, το Διασκάρι και της Λαγκάδας.

Η περιοχή έχει μεγάλη ποικιλία από ταβέρνες, μπαρ, καταστήματα τροφίμων, δώρων, τράπεζα, φαρμακείο, γιατρό, οδοντίατρο κλπ. Κάθε Παρασκευή γίνεται και λαϊκή στη διασταύρωση στο λιμανάκι. Για να έλθει κάποιος εδώ μπορεί να ταξιδέψει με πλοίο στα λιμάνια Σητείας, Αγ. Νικολάου ή Ηρακλείου. Επίσης αεροπορικώς από το αεροδρόμιο Σητείας και το αεροδρόμιο Ηρακλείου. Επίσης την περιοχή εξυπηρετούν τακτικά δρομολόγια λεωφορείων. Το καλοκαίρι τα τουριστικά γραφεία οργανώνουν εκδρομές στα αρχαιολογικά και φυσιολατρικά μέρη της Κρήτης (Κνωσός, Μουσεία, Σαμαριά, Βάι κλπ.), καθώς επίσης και σε μικρότερα νησιά (Χρυσή, Σπιναλόγκα)