Το Καλάμι Της Βιάννου Ένα Απο Εκείνα Τα Χωριά - Φαντάσματα Που Βρίσκεις Στη Κρήτη

 

Το Καλάμι της Βιάννου είναι ένα απο εκείνα τα χωριά - φαντάσματα που βρίσκεις στη Κρήτη. 

Κάποτε, πρίν περίπου σαράντα χρόνια, οι σειρήνες του γρήγορου πλουτισμού σήμαναν με τη δημιουργία των πρώτων θερμοκηπίων και ο κόσμος άρχισε να φεύγει απ τα χωριά του για τις πιό εύφορες πεδιάδες όσο πιό γρήγορα μπορούσε.

Στη βιασύνη τους, φεύγοντας απ το Καλάμι για τη Ψαρή Φοράδα, άφησαν ακόμα και τις πόρτες και τα παράθυρα ανοιχτά.

Το χωριό βέβαια τους περιμένει ακόμα και σήμερα μετά απο τόσα χρόνια. Ελάχιστοι όμως είναι εκείνοι που γύρισαν πίσω για να "βάλουν τα πράμματα στη θέση τους".

Για να πάτε στο Καλάμι θα πάρετε το δρόμο Ιεράπετρα - Βιάννος και θα συναντήσετε ταμπέλα για Καλάμι και Ψαρή Φοράδα στη μέση της διαδρομής.

Ένα πανέμορφο χωριό που οι κάτοικοι του το παράτησαν. 

Ανοιχτές πόρτες και παράθυρα, σε σπίτια ''κουφάρια',' με αντικείμενα σκόρπια στα πατώματα, ανάμεσα σε κουρελιασμένα ρούχα, τετράδια με μισοτελειωμένα σημειώματα, πιάτα και ποτήρια στις θήκες τους έτοιμα να ξαναχρησιμοποιηθούν. 

Πάνω απ΄όλα όμως η μυρωδιά της εγκατάλειψης και το ''καταπλάκωμα'' της μελαγχολίας σε να χωριό που πριν μερικές δεκαετίες ήταν γεμάτο ζωή.

Αυτή είναι η εικόνα που αντικρίζει όποιος βρεθεί 80 χιλιόμετρα Ανατολικά του Ηρακλείου δίπλα από την Άνω Βιάννο στο χωριό Καλάμι. Ένα χωριό χτισμένο σε μαγευτικό τοπίο, δίπλα σε βουνά,  ποτάμια και πυκνή βλάστηση, που σε κάνει  να αναρωτιέσαι γιατί το άφησαν να ερημώσει.

Πάνω από εκατόν πενήντα ήταν οι οικογένειες και εξακόσιοι περίπου οι κάτοικοι του Καλαμίου πριν αρχίσει η ερημοποίηση του στα μέσα της δεκαετίας του 70 που οι κάτοικοι σταδιακά κατέβηκαν προς τα Νότια παράλια,  ψάχνοντας  μια καλύτερη τύχη στην Ψαρή φοράδα και την Άρβη και στις θερμοσκοπικές καλλιέργειες και κάποιοι έφυγαν προς τα αστικά κέντρα. 

Σήμερα το χωριό παραμένει ίσως ως το χαρακτηριστικότερο  μνημείο εγκατάλειψης  της υπαίθρου και αριθμεί οκτώ μόνιμους , ηλικιωμένους κατοίκους...

Βίντεο : Νίκος Σαράντος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Τα Προξενεία Των Ξένων Δυνάμεων Στα Χανιά

 ΑΓΓΛΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ

Το κομψό παλαιό αρχοντικό που στέγασε την Βρετανική Πρεσβεία κατά την διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας, βρίσκεται στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου 164 και ήταν οικία της  Φαιναρέτης Μητσοτάκη. Σήμερα στεγάζει το ξενοδοχείο "Χαλέπα", αναδίδοντας μέχρι και στις ημέρες μας το "άρωμα" μιας άλλης εποχής.

ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ

Το κτήριο που στέγασε το Γαλλικό Προξενείο τα τελευταία χρόνια της τουρκικής κατοχής και επί Κρητικής Πολιτείας χτίστηκε από τον μηχανικό Λεωνίδα Λυγκούνη για τον γιο του, επίσης μηχανικό, Τιμόθεο Φερδινάρδο .Τελικά δόθηκε ως προίκα στην κόρη του Λεωνίδα Λυγκούνη , Ερασμία , η οποία παντρεύτηκε τον Γάλλο πρόξενο  Paul Blanc. Από τότε το κτήριο στέγαζε το Γαλλικό Προξενείο . Σήμερα το εντυπωσιακό αλλά ερειπωμένο πια κτήριο της Γαλλικής Πρεσβείας βρίσκεται κρυμμένο στο δρομάκι ανάμεσα στην οικία Μπλούμ ( σημερινό Ίδρυμα Ελευθέριου Βενιζέλου ) και στην πλατεία Καγιαλέ. 

ΑΥΣΤΡΙΑΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ

Το άλλοτε Αυστριακό Προξενείο στεγάζει από χρόνια το ξενοδοχείο "Δώμα" με τις ιστορικές συλλογές του, το οποίο ήταν το πρώτο νεοκλασικό κτήριο στα Χανιά που αναμορφώθηκε χωρίς να κατεδαφιστεί . Χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα  και λειτούργησε αρχικά ως Αυστροουγγρικό Προξενείο, την εποχή που η Χαλέπα, το επιβλητικό παραθαλάσσιο προάστιο, στέγαζε όλα τα Προξενεία στα Χανιά και εκεί έμεινε και σύχναζε η ελίτ της εποχής. Το 1933 η οικία αγοράστηκε από την γιαγιά  των σημερινών ιδιοκτητριών, Ρένας Βαλυράκη και Ιωάννας Κουτσουδάκη. Εκείνη την εποχή το σπίτι διέθετε μεγάλους κήπους, δικό του αμπέλι και πηγή νερού.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ

Το νεοκλασικό κτήριο που βρίσκεται στην συμβολή των οδών Βιβιλάκη και Ελευθέριου Βενιζέλου , με την παλαιά ονομασία "Μέγαρο Χορτάτζη" , κτίστηκε από άγνωστο αρχιτέκτονα κατόπιν παραγγελίας του βαμβακέμπορα Χορτάτζη . Την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας στέγασε το Μαχμούτ Τζελαλεδίν πασά , Γενικό Διοικητή Κρήτης , γνωστό για την αγριότητά του. Από το 1889 και για το χρονικό διάστημα που η Κρήτη υπήρξε Αυτόνομη Πολιτεία , στέγασε το Ελληνικό Προξενείο . Αγότερα , φιλοξένησε για κάποιο διάστημα και το Ιταλικό Προξενείο. Σήμερα , παρά τις  κατά καιρούς επισκευές του, η μορφή και η θέση του το κατατάσσουν στα αντιπροσωπευτικά κτήρια της Χαλέπας . Στην δεκαετία του 1980 ανακηρύχτηκε παραδοσιακό ιστορικό μνημείο. 

ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ

Στην αρχή της οδού Ελευθέριου Βενιζέλου ανηφορίζοντας προς τη Χαλέπα , βρίσκεται ένα επιβλητικό διώροφο κτήριο ,  που σήμερα  στεγάζει το ξενοδοχείο"Βίλα Ανδρομέδα ". Χτίστηκε το 1870 από κάποιον Τούρκο πασά και κατά  την διάρκεια της Κρητικής Πολιτείας  στέγασε το Γερμανικό Προξενείο. Μετά την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και την αποχώρηση των Τούρκων και των Μεγάλων Δυνάμεων το κτήριο πουλήθηκε στον Κυριάκο Ναξάκη το 1913. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και στέγασε την General Κommantatur . Το κτήριο είναι κτισμένο στον πάνω βράχο της Χαλέπας και διατηρεί το αριστοκρατικό  "χρώμα της παλαιάς εποχής" .

ΠΗΓΗ

Επίσκεψη Στο Χωριό Πυργού Του Δήμου Ηρακλείου

 Η Πυργού είναι χωριό και πρώην κοινότητα της επαρχίας Μαλεβιζίου, σε υψόμετρο 450 μέτρων και σε απόσταση 19,8 χιλιομέτρων από το Ηράκλειο. 

Σήμερα αποτελεί έδρα ομώνυμου Δημοτικού Διαμερίσματος του πρώην Δήμου Γοργολαΐνη με 352 κατοίκους το 2001 στο Δήμο Ηρακλείου. H θέση του είναι στην πλαγιά λοφίσκου, ένα χιλιόμετρο νοτιοδυτικά του Αγίου Μύρωνα. Στη θέση Μερτζάνη βρίσκεται σπήλαιο. 

Οι κάτοικοι ασχολούνται με την αμπελοκαλλιέργεια (διασώζεται τοπωνύμιο Μοσχάτο, από το όνομα του είδους των καλλιεργούμενων αμπελιών) και την ελαιοκομία. 

Στη θέση Χρυσοπηγή στα νοτιοδυτικά του οικισμού βρίσκεται εξωκλήσι, όπου σύμφωνα με την παράδοση βρισκόταν η Μονή Χρυσοπηγής , της οποίας μετόχι ήταν η Μονή Γοργολαΐνη. Σώζονται ερείπια από τη Μονή. 

Το χωριό πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου. Αξιοθέατα αποτελούν αρκετά παραδοσιακά κτίσματα και οι δυο αλευρόμυλοι στη θέση Καζόλα. Στο χωριό λειτουργούν νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο.

Στην περιοχή έχουν βρεθεί ευρήματα της μινωικής εποχής. Στην θέση Καζόλα έχουν βρεθεί δύο νεολιθικοί πέλεκεις, κεραμική των μεσομινωικών χρόνων και κεφαλή πήλινου ζώου, ενώ είναι ορατά λείψανα τείχων. 

Στη θέση Άγιος Γεώργιος βρέθηκε κτίσμα της υστερομινωικής εποχής Ι.

Η παλαιότερη αναφορά του οικισμού είναι σε συμβόλαιο του 1271 για την προπώληση κρασιού από το χωριό Pirgu, ενώ ακόμη ένα συμβόλαιο για άλλη μια προπώληση κρασιού από τη Πυργού χρονολογείται από το 1279. 

Αναφέρεται επίσης σε έγγραφο του 1370 όπου αναφέρεται ότι οι Petrus et Franciscus de Rogerio ενοικίασαν το μισό του πεζικού φεούδου της Πυργού και πρέπει να πληρώσουν το ενοίκιο στους ερημίτες του Αγίου Αυγουστίνου στον Χάνδακα.

Το χωριό αναφέρεται στον Καστροφύλακα με το όνομα Pirgu και με 401 κατοίκους το 1583. Την περίοδο της Ενετοκρατίας στο χωριό παραγόταν κρασί της ποικιλίας μοσχάτο. 

Στην Πυργού βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη με έμβλημα Φραγκισκανών, που χρονολογείται από το 1601. και ανακαινίστηκε το 1947.

 Άλλος ιστορικός ναός είναι της Παναγίας, ο οποίος πυρπολήθηκε από τους Τούρκους το 1866 και ανακαινίστηκε. Υπάρχει επίσης η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Μεσαμπελίτη στη θέση Σκεπαστά, η οποία επίσης ανακαινίστηκε το 1952. 

Στην αυλή του ναού αυτού σώζονται παλαιά πατητήρια, δοχεία και πήλινοι αγωγοί, μέσα από τα οποία διοχετευόταν το κρασί σε αποθήκες, στα νοτιοδυτικά του οικισμού.

Η Συνοικία Του Πόρου Της Πόλης Του Ηρακλείου

 

Η διαφαινόμενη ανάπτυξη της περιοχής του Πόρου ύστερα από το 1925, η αργή αλλά σταθερή αύξηση των κατοίκων και η αδυναμία της ενορίας της Χρυσοπηγής να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των πιστών (λόγω και της έκτασής της) κατέστησαν αναγκαίο το χτίσιμο ενός νέου ναού.  

Βέβαια, στην αρχή πολλοί ήταν εκείνοι που προσανατολίζονταν στην ανέγερση όχι ενός ενοριακού αλλά ενός μικρού ναού, που θα ανήκε στην ενορία της Χρυσοπηγής. Τα πράγματα όμως, με τις ενέργειες κυρίως του ιερέα Ευαγγέλου Μανουσάκη, εξελίχθηκαν διαφορετικά, όπως θα φανεί παρακάτω.

Ο χώρος επί του οποίου είναι χτισμένος σήμερα ο ναός ήταν τότε γεμάτος πέτρες και βράχια. Βόρεια και νότια του χώρου αυτού υπήρχαν καλλιεργημένα χωράφια και μικρές αλάνες, όπου έπαιζαν τα παιδιά. Όλη η εν λόγω περιοχή  ανήκε στα «ανταλλάξιμα», δηλαδή στα κτήματα που εγκατέλειψαν οι Τούρκοι ύστερα από την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923. Το οικόπεδο, όπως θα πούμε στη συνέχεια, το οποίο εκτεινόταν νότια του ναού (εκεί όπου βρίσκονται σήμερα το Πνευματικό Κέντρο και η Παιδική Χαρά), δόθηκε στους κατοίκους από τις Αρχές της πόλης του Ηρακλείου για την ανέγερση ναού και σχολείου στην αναπτυσσόμενη περιοχή του Πόρου.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΕΧΤΑΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΖΩΝΗ 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ

Γιάννης Γ. Τσερεβελάκης

Ιnageorgiouporou.blogspot.gr