Ο Οικισμός Μακρύτοιχος Στον Δήμο Ηρακλείου

 

Βρίσκεται 5 χλμ νότια του Ηρακλείου στο δρόμο πρός τις Αρχάνες.


Στη βυζαντινή εποχή η Κνωσός αποτέλεσε έδρα επισκόπου, ενώ διατηρούνται ακόμη τα λείψανα βασιλικής του 6ου αι. μ.Χ. Μετά την αραβική κατάκτηση της Κρήτης, το λιμάνι του Ηρακλείου αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερη σπουδαιότητα, ενώ η Κνωσός αρχίζει να ξεχνιέται σιγά-σιγά. 

 

 Ένας μικρός οικισμός κτίστηκε πάνω στα ρωμαϊκά ερείπια και αναφέρεται σαν ''Μακρύτοιχος'', παίρνοντας το όνομα του από ένα μακρύ τοίχο, λείψανο της ρωμαϊκής Κνωσού.

Οι Συγκοινωνίες Στην Κρητική Πολιτεία

 Αλήθεια, πότε γεννήθηκε η χανιώτικη έκφραση «το έχει κάνει Χανιά-Χαλέπα»; Είναι γνωστό ότι στις αρχές του 20ου αιώνα η κωμόπολη της Χαλέπας ήταν χωριστός δήμος με 3.500 κατοίκους περίπου. 

Η σύνδεση με τον πόλη των Χανίων γινόταν με αμαξωτό δρόμο, τον οποίο οι κάτοικοι διένυαν με διάφορους τρόπους, όπως άμαξες, υποζύγια (άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια), με τα πόδια και το τραμβάϋ. 

Τα «ταξί» της εποχής ήταν τα υποζύγια, ενώ το τραμβάϋ λειτουργούσε ως λεωφορείο. Ειδικά το τραμβάϋ εξυπηρετούσε τη γραμμή Χανιά-Χαλέπα και είχε ιδιοκτήτη και οδηγό τον Χασάν Αγά. Μια καρότσα με 10 θέσεις, την οποία έσερναν δυο γέρικα άλογα, έκανε πολλές φορές καθημερινά το δρομολόγιο, που στοίχιζε μια πεντάρα. 

Ο ηλικιωμένος κοντόχοντρος Τούρκος είχε βοηθό ένα βρώμικο χαλικουτάκι, τον κοντοχτόρο (από το ιταλικό conduttore, αυτός που μεταφέρει, οδηγεί) που έπαιρνε το αντίτιμο του εισιτηρίου μόλις έφταναν στον τελικό προορισμό, την Πλατεία της Αγοράς στο Κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. 

Με την κραυγή του κοντοχτόρου, «Άλα για Χανιά! Άλα κι φεύγει», ξεκινούσε το όχημα με πολύ αργό ρυθμό κα έφτανε… πολύ αργότερα, προκαλώντας τον εκνευρισμό των επιβαινόντων! 

Οι ίδιες συγκοινωνίες υπήρχαν και στην υπόλοιπη Κρήτη γι’ αυτό και την ίδια περίοδο (1898-1913) έγινε μεγάλη συζήτηση για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής στην Κρήτη, με εκκίνηση από τα Χανιά προς Ανατολικά.

 Ο Ρεθεμνιώτης Νομομηχανικός των Χανίων Μιχάλης Σαββάκης με άρθρα στον τοπικό Τύπο εξηγούσε ότι το έργο χρειαζόταν τεράστια κονδύλια, καθώς η γεωμορφολογία του νησιού ήταν ορεινή και δύσβατη και το εγχείρημα θα αποτύγχανε. 

Τελικά, ο σιδηρόδρομος δεν κατασκευάστηκε ποτέ, εντούτοις ο Αντώνης Μιχαλιδάκης, ο τελευταίος πρωθυπουργός της Κρητικής Πολιτείας από το Ηράκλειο, υποσχόταν ότι θα κατασκεύαζε τη σιδηροδρομική γραμμή Ηράκλειο-Μεσαρά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σάτιρα στην αποκριάτικη παρέλαση του 1908 που έγινε στην Πλατειά Στράτα (οδό Καλοκαιρινού) στο Μεγάλο Κάστρο.

 

Συγκεκριμένα, ο καστρινός γλεντζές Ράδος Μαλεβιζιώτης παρουσίασε μια πομπή γαϊδάρων δεμένους στη σειρά με σκοινιά, όπου στον πρώτο είχε βάλει μια μαύρη καμινάδα από χαρτόνι, όπως του τραίνου και την ταμπέλα «ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ ΜΕΣΑΡΑΣ»! Η παρέλαση με τα γκαρίσματα των γαϊδάρων προκάλεσε τόσα γέλια που έμεινε στην ιστορία.

Βιβλιογραφία

Δερμιτζάκης Μ., Απ’ όσα θυμούμαι το Παλιό Κάστρο, εκδ. Δοκιμάκης, Ηράκλειο 2008.

Δημοτάκης Γ., Τα Χανιά στο γύρισμα του χρόνου, Αθήνα 1969.

* Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

Σαν Τον Κεντάς Τον Έρωτα Σε Κόκκινο Μαντίλι - Της Ζωής Δικταίου

 Μυρτιά και δάφνη σού κεντώ

σε νήμα σμαραγδένιο

στης σκέψης τα χρυσά φτερά

μαντίλι μεταξένιο,

φτερουγιαστέ μου λογισμέ,

στού Αχέροντα το ρέμα

βάρκα η δική μου μοναξιά,

κουπί, ένα σου ψέμα.

Ψηλά μπαλκόνια τής καρδιάς

και τής ψυχής φεγγίτες,

όλα με σημαδέψανε

του φεγγαριού σαΐτες,

στα μάτια φως, στα βλέμματα

αστροφεγγιά το πάθος

και στα κιτάπια του καιρού

ο έρωτας σου, λάθος.

Δε φτάνει μόνο η σκέψη

να γλυκάνει την καρδιά

δε φταίει η αγάπη

όταν ξυπνά σε μια βραδιά,

κι ούτε που τόλμησε

η ψυχή ν’ αναστηθεί

απ' τα κρυμμένα

και στο φως να γεννηθεί.

Σαν τον κεντάς τον έρωτα

σε κόκκινο μαντίλι

παίρνει φωτιά η λαβωματιά

στα σφραγισμένα χείλη.

Του ονείρου δρόμο άπιαστο

ανοίγω να περάσεις

στην αγκαλιά σου να χαθώ,

ποτέ να μη με χάσεις.

Δίχτυα στα πέλαγα του νου

πια δεν απλώνει ο χρόνος

σκούριασε στην παλιά πληγή

το παρελθόν κι ο πόνος

καίγεται απόψε η μοναξιά

με τα δικά σου αστέρια

σ' έχασα, μα δε ξέχασα

ποτέ τα δυο σου χέρια.

Σωπαίνω και χαμογελάς  

στου νου μου τα σκοτάδια, 

μα τα παλιά περάσανε  

κι όσα φιλιά σημάδια

στα χείλη και στα μάτια μου,

αφήσανε οι νύχτες

τα πήραν στο ξημέρωμα

του χρόνου οι λεπτοδείκτες.

Αύριο, εν ονόματι της αγάπης

Ζωή Δικταίου

Κέρκυρα, παραμονή πρωτοχρονιάς 2012

Στιβάνια Ζώνες Και Μαχαίρια Στην Πόλη Των Χανίων

 Τα στιβάνια, κρατούν ακόμη. Κάμποσοι στιβανάδες εργάζονται ακόμη στο νησί, στις μεγάλες πόλεις, Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, αλλά και σε κεφαλοχώρια,

όπου καταφεύγουν οι τελευταίοι ρέκτες – εραστές της παραδοσιακής υποδηματοποιίας.

Τα στιβάνια, γυναικεία ή ανδρικά, άλλοτε πολύ χαμηλά και άλλοτε ως τη μέση της κνήμης, κατασκευάζονται από δέρμα μοσχαριού και μολονότι χειροποίητα, είναι πολύ ανθεκτικά, ώστε να προσφέρουν σε αυτόν που τα φορά τη μεγαλύτερη δυνατή άνεση ακόμα και υπό τις πιο δύσκολες συνθήκες. 

«Σήμερα δεν υπάρχουν νέα άτομα για να συνεχίσουν τη σκληρή αυτή δουλειά», μας λένε και μας τείνουν τα μουδιασμένα τους χέρια. Σπεύδουν, ωστόσο, να προσθέσουν πως ένα καλό στιβάνι δεν μπορεί να είναι ποτέ του «εργοστασίου».