Σαράντα τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από εκείνο το καλοκαίρι του 1979, οπότε ο Μάνος Χατζιδάκις συγκέντρωσε στα Ανώγεια της Κρήτης όλη την «αφρόκρεμα» – ας την πούμε έτσι – του πολιτισμού και της διανόησης για ένα διάλογο για τη σημασία μιας λαϊκής παράδοσης στον καιρό μας.
Το σημαντικό, από πολλές απόψεις, γεγονός, αποτύπωσε πριν 10 χρόνια (2009), σε ένα θαυμάσιο λεύκωμα ο συνεργάτης του Χατζιδάκι, γνωστός ραδιοφωνικός παραγωγός Γιώργος Μητρόπουλος. Το λεύκωμα δεν περιλαμβάνει μόνο εξαιρετικές φωτογραφίες, του Κώστα Ελευθεράκη οι περισσότερες, αλλά κυρίως τα πρακτικά της συνάντησης.
Περιέχει επίσης σειρά σκίτσων του Μίνωα Αργυράκη από τα Ανώγεια του ’79 και από το Μουσικό Αύγουστο του 1981 στο Ηράκλειο. Μια έκδοση από κάθε άποψη πολύτιμη.
Ο Χατζιδάκις ήταν τότε διευθυντής του Γ’ Προγράμματος της Ραδιοφωνίας κι έτσι το συνέδριο για την παράδοση διοργανώθηκε από το Τρίτο Πρόγραμμα σε συνεργασία με τη Μουσική Ακαδημία Κρήτης και το Δήμο Ανωγείων. Κατά την διάρκεια της μετάδοσης μίλησαν (όπως καταγράφονται στην έκδοση) οι: Φίλιππος Ηλιού, Κυριακή Νέστορος, Γιώργος Βέλτσος, Δημήτρης Μαρωνίτης, Νίκη Γουλανδρή, Τάσος Λιγνάδης, Γιώργος Κλάδος (δήμαρχος Ανωγείων), Μάρκος Δραγούμης, Γιώργης Σκουλάς, Γιάννης Παπαϊωάννου, Αντώνης Σαμαράκης, Μυρτώ Περάκη, Γιώργος Κουρουπός, Ελένη Καραϊνδρου, Σούλα Αλεξανδροπούλου, Χρόνης Μπότσογλου, Νίκος Μαμαγκάκης, Κλεοπάτρα Δίγκα, Βασίλης Ζιώγας, Ερατοσθένης Καψωμένος, Κώστας Μουρσελάς, Σουζάνα Αντωνακάκη, π. Γεώργιος Πυρουνάκης, Νίκος Κυριαζίδης, Γιώργος Χρονάς κ.α.
Διαβάζοντας πάλι τα κείμενα σήμερα τα βρίσκω απολύτως διαχρονικά. Πολλά απ’ αυτά που είπαν πριν 40 χρόνια οι σημαντικοί αυτοί νεοέλληνες, μπορούν να μεταφερθούν στα καθ’ ημάς. Η σχέση μας, άλλωστε, με την παράδοση και την έννοια του λαϊκού – που την ήθελε κεκαθαρμένη ο Χατζιδάκις – είναι και σήμερα το ζητούμενο, με νέα δεδομένα ενώπιόν μας.
Ευτυχώς, ο φίλος του Χατζιδάκι, σκηνοθέτης Δημήτρης Βερνίκος μας χάρισε ένα ντοκιμαντέρ – ντοκουμέντο γι’ αυτή την διοργάνωση, διάρκειας 52’, στο οποίο βλέπουμε, ακόμα, και τους μουσικούς αγώνες λύρας, χορού και τραγουδιού, που διοργανώθηκαν τότε.
Παραθέτουμε στη συνέχεια ένα απόσπασμα – ντοκουμέντο από τη ραδιοφωνική μετάδοση των “Ανωγείων ’79”.
Ανώγεια ’79, συνάντηση και διάλογος «Για τη σημασία μιας λαϊκής παράδοσης στον καιρό μας», κατάλογος συμμετεχόντων, με τη φωνή του εκφωνητή Άρη Δαβαράκη, για το Τρίτο Πρόγραμμα:
Μετά το διάλειμμα θα ακούσουμε την εισήγηση του κυρίου Μάρκου Δραγούμη με θέμα «Πρόσφατες σημαντικές προσθήκες στη δισκογραφία της δημοτικής μας μουσικής». Στο μεταξύ θέλω να σας διαβάσω τον κατάλογο με τα ονόματα όσων είναι ήδη εδώ στα Ανώγεια και βέβαια περιμένουμε κι άλλους που ίσως έρθουν σήμερα ή αύριο.
Είναι λοιπόν εδώ ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, ο αρχιτέκτων κ. Αντωνακάκης, ο εκδότης του περιοδικού Αρχιτεκτονικά θέματα κ. Δουμάνης, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Βερνίκος, η κριτικός της εφημερίδας Τα Νέα κα Μαρία Παπαδοπούλου, ο δημοσιογράφος της εφημερίδας Τα Νέα κ. Κώστας Σταματίου, ο δημοσιογράφος του Βήματος κ. Κώστας Παύλος, ο ποιητής Γιώργος Χρονάς, ο συνθέτης Δημήτρης Λέκκας, ο δημοσιογράφος της Καθημερινής κ. Γιώργος Νοταράς, ο συνθέτης Μιχάλης Γρηγορίου, ο συνθέτης Δημήτρης Μαραγκόπουλος, η ζωγράφος Κλεοπάτρα Δίγκα, η κα Ρηνιώ Παπανικόλα, ο δημοσιογράφος της εφημερίδας Ριζοσπάστης Δημήτρης Δανίκας, ο συνθέτης Νίκος Κυπουργός, ο ζωγράφος κ. Γιώργος Σταθόπουλος, ο κ. Χρήστος Παπουτσάκης από το περιοδικό Αντί, ο συγγραφέας κ. Κώστας Μουρσελάς, ο ψυχολόγος κ. Δημήτρης Τζάνης, ο συνθέτης Γιώργος Κουρουπός, ο μουσικολόγος κ. Μάρκος Δραγούμης, η κα Νίκη Γουλανδρή –μέλος του Συμβουλίου της ΕΡΤ, ο Πρόεδρος του περιοδικού Ταχυδρόμος κ. Νίκος Κυριαζίδης, η δημοσιογράφος του Ταχυδρόμου κα Αγλαΐα Κρεμέζη, η δημοσιογράφος της Πρωινής κα Σούλα Αλεξανδροπούλου, ο φιλόλογος και κριτικός θεάτρου κ. Τάσος Λιγνάδης, ο ζωγράφος κ. Χρήστος Καρράς, ο θεατρικός συγγραφέας κ. Βασίλης Ζιώγας, ο σκιτσογράφος κ. Κυριακόπουλος (ΚΥΡ), ο μουσικολόγος κ. Αμαργιανάκης, ο εκδότης του περιοδικού Διαβάζω κ. Αθανασόπουλος, ο χορογράφος κ. Γιάννης Μέτσης, ο δημοσιογράφος της Ελευθεροτυπίας κ. Γκιώνης, ο συγγραφέας Δημήτρης Δημητριάδης, η δημοσιογράφος του περιοδικού Γυναίκα κα Μαρκογιάννη, ο ζωγράφος κ. Χρόνης Μπότσογλου, η εθνομουσικολόγος κα Ροζάνα Λαδά, ο δημοσιογράφος της εφημερίδας Αυγή κ. Τέλης Διαμαντάς, ο θεατρικός συγγραφέας κ. Γιώργος Μανιώτης, ο πατήρ Πυρουνάκης, ο σκηνοθέτης του κινηματογράφου κ. Θανάσης Ρετζής, ο δημοσιογράφος του περιοδικού Πολιτικά Θέματα κ. Κίρκος, ο συγγραφέας κ. Αντώνης Σαμαράκης, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Δημήτρης Μαρωνίτης, ο κ. Γιώργος Γαλάνης –μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού Διαβάζω, ο αρχιτέκτων κ. Μανθαράκης, η μουσικοκριτικός της εφημερίδας Καθημερινή κα Καίτη Ρωμανού, ο ιστορικός κ. Φίλιππος Ηλιού, ο καθηγητής κ. Ερατοσθένης Καψωμένος, ο ζωγράφος κ. Γιάννης Μιγάδης, ο αρχιτέκτων κ. Άλκης Χριστοφέλης, ο ποιητής κ. Σωτήρης Κακκίσης, ο εκδότης του περιοδικού Τράμ κ. Δ. Καλοκύρης και ο αρχιτέκτονας κ. Μάνος Περάκης και άλλοι πολλοί.
Πριν σας συνδέσουμε με τους ραδιοθαλάμους της Αγίας Παρασκευής για να παρακολουθήσετε ένα μουσικό διάλειμμα μέχρι το δεύτερο μέρος της συνάντησης, θα ακούσουμε μια συνέντευξη με το Δήμαρχο Ανωγείων.
O Δημήτρης Μαρωνίτης στο βήμα
Γεια σας. Σας μιλάμε και σήμερα σε απευθείας ζωντανή μετάδοση από τα Ανώγεια της Κρήτης. Μέσα στην αίθουσα του Δημαρχείου έχουν μαζευτεί κιόλας όλοι οι καλεσμένοι για τις συζητήσεις της δεύτερης μέρας της συνάντησης και διαλόγου για τη σημασία μιας λαϊκής παράδοσης στον καιρό μας, που έχει διοργανώσει το Τρίτο Πρόγραμμα σε συνεργασία με τη Μουσική Ακαδημία Κρήτης και το Δήμο Ανωγείων.
Εκτός από τα ονόματα που σας διάβασα χθες, είχαμε στο μεταξύ κι άλλες αφίξεις. Έτσι ανάμεσα σε άλλους, ήρθε χθες το απόγευμα στα Ανώγεια ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης, ο μουσικολόγος Γιάννης Παπαϊωάννου, ο εκδότης του περιοδικού Αντί κ. Χρήστος Παπουτσάκης, ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, ο ζωγράφος Γιάννης Μιγάδης, ο συνθέτης Γιάννης Ιωαννίδης, ενώ η πιο αργοπορημένοι από τους καλεσμένους μας θα φτάσουν σήμερα το απόγευμα.
Η σημερινή μέρα της συνάντησης θα αρχίσει με την εισήγηση του μουσικολόγου κ. Παπαϊωάννου, που έχει θέμα της την «ελληνική μουσική παράδοση σε σύγκριση και αντιδιαστολή με τις μουσικές παραδόσεις γειτονικών χωρών».
Πριν 40 χρόνια ο Χατζιδάκις μιλούσε σοβαρά για την παράδοση
Έλεγε, κι ας προβληματιστούμε και σήμερα: «Υπάρχει στον καιρό μας μια υπερβολική και αυθαίρετη χρήση της έννοιας παράδοση. Δημιουργούμε παραστάσεις και αποτυπώνουμε τις έγχρωμες φωτογραφίες στη μνήμη των προγόνων μας. Μπερδεύουμε τους Ήρωες και το περιεχόμενό τους και τους κάνουμε να ζουν δισδιάστατα όπως στον Καραγκιόζη ο Μέγας Αλέξανδρος με τον Βεζύρη.
Και οι δυο μεγαλόπρεποι και συμπαθείς. Μας εκστασιάζει ο τσάμικος μέσα σε ντισκοτέκ. Είμαστε σε θέση λοιπόν να βρούμε την αληθινή ροή μας μες στους καιρούς που έρχονται, για να δεχθούμε κάποτε μια οδυνηρή πραγματικότητα σαν την μόνη αλήθεια; Ποιά είναι τα ηθικά στοιχεία μέσα απ’ την παράδοση για να τα συλλέξουμε και πως θα επιτευχθεί η απόρριψη του γραφικού;»
.jpg "%CE%9F%CE%99%CE%9A%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%9F%CE%A3+%CE%92%CE%9F%CE%99%CE%9B%CE%91+%CE%A3%CE%97%CE%A4%CE%95%CE%99%CE%91+(2)")
.jpg "%CE%9F%CE%99%CE%9A%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%9F%CE%A3+%CE%92%CE%9F%CE%99%CE%9B%CE%91+%CE%A3%CE%97%CE%A4%CE%95%CE%99%CE%91+(3)")
.jpg "%CE%9F%CE%99%CE%9A%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%9F%CE%A3+%CE%92%CE%9F%CE%99%CE%9B%CE%91+%CE%A3%CE%97%CE%A4%CE%95%CE%99%CE%91+(4)")
.jpg "%CE%9F%CE%99%CE%9A%CE%99%CE%A3%CE%9C%CE%9F%CE%A3+%CE%92%CE%9F%CE%99%CE%9B%CE%91+%CE%A3%CE%97%CE%A4%CE%95%CE%99%CE%91+(5)")
