Το Καστέλι Φουρνής είναι ένα από τα πιο παλιά χωριά της περιοχής (η ύπαρξή του αναφέρεται από το 1400μ.Χ. περίπου) με 202 κατοίκους κατά την απογραφή του 2001. Την ονομασία του πιθανολογείται ότι την πήρε από το "Kastelium" που σημαίνει Φρούριο.
Η θρησκευτική παράδοση του χωριού μαρτυρείται από τα ιστορικά μοναστήρια του Κεράμου, του Αφέντη Χριστού καθώς και από την περίφημη βυζαντινή εκκλησία των Αγίων Αποστόλων με τις αξιόλογες τοιχογραφίες της. Διοικητικά, το Καστέλι υπάγεται στο Δήμο Αγίου Νικολάου (δημοτική ενότητα Νεάπολης)
Τα αρχιτεκτονικά απομεινάρια στο Καστέλλι Φουρνής μαρτυρούν μία συνεχή πορεία από τη βυζαντινή εποχή έως τις ημέρες μας. Το δυστύχημα είναι ότι σε λίγο καιρό θα είναι περισσότερο ορατά αυτά των ημερών μας.
Προσφάτως, ένα ολιγομελές συνεργείο εμφανίστηκε στο Καστέλλι για να μετρήσει ένα σοκάκι του χωριού με σκοπό να κάνει μια διαπλάτυνση σε αυτό και άρα να γκρεμίσει τον αυλότοιχο ενός σπιτιού στην εσωτερική πλευρά του οποίου υπάρχει ένας ξυλόφουρνος που σύμφωνα με την προφορική μαρτυρία του Δημ. Ε. Αμαριωτάκη (1896-1981), ο οποίος με την ιδιότητα του φιλολόγου στο Γυμνάσιο του Αγίου Νικολάου διετέλεσε έκτακτος Επιμελητής Αρχαιοτήτων της Περιφερείας Αγίου Νικολάου στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ήταν ήδη τότε περίπου 500 ετών
Τη δεκαετία του ’50, για να χρησιμοποιηθεί ο φούρνος αυτός, έπρεπε να καίνε ξύλα για δυο μερόνυχτα και πολλοί κάτοικοι του χωριού πήγαιναν σε αυτόν για να ψήσουν το ψωμί τους.
Ο συγκεκριμένος φούρνος, πιθανόν ενταγμένος μέσα σε ένα μικρό κτίριο, είχε αγοραστεί κατά την περίοδο του 1836-1843, εποχή που ο παππούς του παραπάνω φιλολόγου είχε έρθει και εγκατασταθεί στο Καστέλλι Φουρνής. Κατά τη διάρκεια αυτών των συγκεκριμένων ετών είχε κάνει πολλές αγορές στην περιοχή αυτή, τα συμβόλαια των οποίων σώζονται σε οθωμανική γραφή, μεταξύ των οποίων μίας γειτονικής φάμπρικας (ελαιοτριβείου), μίας οικίας, ενός αλωνιού και αρκετών χωραφιών.
Του Δημήτρη Δολαψάκη
