Το Γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας είναι γήπεδο ποδοσφαίρου, πολυαθλητικός χώρος και η ιστορική έδρα του Παναθηναϊκού που βρίσκεται στην ομώνυμη λεωφόρο.
Αν και από το 1981 το επίσημο όνομά του είναι Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης, έχοντας το όνομα του Θρακιώτη πολυαθλητή και πρώην προέδρου του συλλόγου Απόστολου Νικολαΐδη σε αναγνώριση της πολυσήμαντης συνεισφοράς του, στην κοινή χρήση έχει επικρατήσει η ονομασία: τo «Γήπεδο της Λεωφόρου» ή η «Λεωφόρος». Θεωρείται ως η φυσική και παραδοσιακή έδρα του ΠΑΟ, καθώς σε αυτό ο ποδοσφαιρικός Παναθηναϊκός έχει δώσει τα περισσότερα παιχνίδια στην ιστορία του. Από το 2024, φιλοξενεί τους αγώνες της Athens Καλλιθέα.
Κάτω από τις θύρες 6 και 7 του ποδοσφαιρικού γηπέδου είναι κατασκευασμένο το Κλειστό Γυμναστήριο της Λεωφόρου, γνωστό και ως «ο Τάφος του Ινδού», που αποτελούσε επί δεκαετίες την έδρα των τμημάτων μπάσκετ και βόλλεϋ του συλλόγου (παραμένει ως η έδρα του τμήματος μπάσκετ γυναικών). Στα προπονητήριά του ασκούνται πολλά από τα ερασιτεχνικά τμήματα του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου.
Το γήπεδο βρίσκεται επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας 160 στα Κουντουριώτικα όρια με τους Αμπελόκηπους, σε μικρή απόσταση από το μέγαρο του Αρείου Πάγου, το κτίριο της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής (ΓΑΔΑ) και απέναντι από τις προσφυγικές πολυκατοικίες. Η πρόσβαση εξυπηρετείται με τα λεωφορεία 230, 813, Α7, Β5 και τα τρόλεϊ 14, 18, 19, 19Β που διέρχονται την Αλεξάνδρας (στάσεις ΙΚΑ και ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ) το λεωφορείο 060 (στάσεις ΔΟΡΥΛΑΙΟΥ και 12η ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ) όπως και με το μετρό από τον παρακείμενο σταθμό Αμπελοκήπων.
Ο Παναθηναϊκός Αθλητικός Όμιλος χρησιμοποιούσε το 1908 (τότε ονομαζόταν ΠΟΑ Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών), ως πρώτη έδρα του, το γήπεδο που βρισκόταν στο οικόπεδο ιδιοκτησίας Καραπάνου στο Λούνα Παρκ της οδού Πατησίων, χώρος που στεγάζεται πλέον το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Το 1910 με τη διάσπαση της ομάδας ο Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Όμιλος του Καλαφάτη χρησιμοποίησε ως έδρα το γήπεδο Σιμοπούλου στην πλατεία Αγάμων (σημερινή πλατεία Αμερικής). Το 1912, η ομάδα επέστρεψε στο γήπεδο της οδού Πατησίων.
Το 1918 το γήπεδο της οδού Πατησίων πουλήθηκε, ο Παναθηναϊκός έμεινε άστεγος και ξεκίνησε η έρευνα για τη νέα του έδρα.
Τότε ο σύλλογος δίχως γήπεδο δεν είχε τη δυνατότητα να προπονηθεί στο ποδόσφαιρο καθώς την ίδια περίοδο παραχωρήθηκε στον ΠΠΟ το Γυμναστήριο Κωνσταντινίδη επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας αλλά οι χώροι δεν επαρκούσαν και οι αθλητές μπορούσαν να προπονηθούν μόνο στις αθλοπαιδιές, το τένις και άλλα σπορ. Επίσης το 1919 ο Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος πρότεινε την απορρόφηση του ποδοσφαιρικού τμήματος του Παναθηναϊκού (ΠΠΟ).
Στις 19 Ιανουαρίου του 1921 στη συνέλευση των μελών του Παναθηναϊκού (ΠΠΑΟ) αποφασίστηκε η εύρεση νέου μεγαλύτερου γηπέδου που θα έπρεπε να καλύπτει τις ανάγκες όλων των τμημάτων του συλλόγου. Ο Γιώργος Καλαφάτης μαζί με τους Δεμερτζή και Καλογερόπουλο έκαναν έρευνα για το χώρο που θα μπορούσε να υπάρξει το νέο γήπεδο της ομάδας και κατέληξαν, στην ανατολική πλευρά του Λυκαβηττού, στο χώρο απέναντι από τις Φυλακές Αβέρωφ στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.
Μετά την άρνηση του δημάρχου της Αθήνας Γιώργου Τσόχα να παραχωρηθεί ο χώρος της Περιβόλας στον Παναθηναϊκό ο Γιώργος Καλαφάτης στράφηκε στον Γιώργο Χατζόπουλο ο οποίος με την ιδιότητα του προέδρου του Παναθηναϊκού απευθύνθηκε στον πρίγκηπα Νικόλαο, επίτιμο πρόεδρο του ΣΕΓΑΣ και εκείνος έπεισε το δημοτικό συμβούλιο να παραχωρήσει την έκταση με την απόφαση 3294 του 1922.
Το γήπεδο επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ανήκει στον Παναθηναϊκό Αθλητικό Όμιλο που του το παραχώρησε ο Δήμος Αθηναίων με ένα συμβολικό αντίτιμο. Η εγκριτική απόφαση δημοσιεύθηκε στο υπ’ αρίθμ. 165/1924 φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως
Το 1924 το γήπεδο της Λεωφόρου ήταν το μοναδικό στη χώρα που μπορούσε να φιλοξενήσει 6.000 θεατές.[8] Από το 1928 το γήπεδο είχε ξύλινες κερκίδες. Το 1930 ο Παναθηναϊκός κατακτά το πρώτο του Πρωτάθλημα Ελλάδας υπό την ΕΠΟ στο ποδόσφαιρο, ενώ στο γήπεδο της Λεωφόρου σημειώθηκε το μεγαλύτερο σκορ σε αγώνα Παναθηναϊκού - Ολυμπιακού με 8–2 τη 1 Ιουνίου του 1930. Από το 1931 υπήρξε το πρώτο ελληνικό γήπεδο όπου τοποθετήθηκαν τσιμεντένιες κερκίδες.
Επίσης από το 1931 έως το 1984 το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ήταν η επίσημη έδρα της Εθνικής Ελλάδος. Το 1936 με απόφαση του δημάρχου Κωνσταντίνου Κοτζιά το γήπεδο ανακαινίστηκε, όμως πολύ σύντομα επιτάχθηκε εξαιτίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για να λειτουργήσει ως νοσοκομείο και ορφανοτροφείο.
Την άνοιξη του 1942 ο Παναθηναϊκός και η ΑΕΚ διοργάνωσαν φιλικό αγώνα για να ενισχύσουν με τα έσοδα του νοσηλευόμενους του νοσοκομείου Σωτηρίας. Οι Γερμανοί επενέβησαν ορίζοντας έναν αυστριακό αξιωματικό διαιτητή, ενώ η διοίκηση του ΠΑΟ με τον Απόστολο Νικολαΐδη απαίτησε μέρος των εσόδων.
Οι αρχηγοί των ομάδων Κρητικός και Μαρόπουλος αποφάσισαν να μη γίνει ο αγώνας και οι φίλαθλοι αφού συμφώνησαν προχώρησαν σε επεισόδια αγανάκτησης απέναντι στους κατακτήτες. Να πως περιγράφει ο Μαρόπουλος τα γεγονότα Ακολούθησε μια από τις μεγαλύτερες αντιπολεμικές διαδηλώσεις, όταν το πλήθος των 15.000 φιλάθλων κατευθύνθηκε προς την Ομόνοια
Καθ' όλη τη διάρκεια της κατοχής, ο διευθυντής του γηπέδου Αντώνης Βρεττός, παρότι το γήπεδο είχε επιταχθεί από τους Ιταλούς, μετέτρεψε τους απρόσιτους χώρους του γηπέδου σε χώρους αντίστασης εξοπλισμένους με ραδιόφωνα, ενώ 4 ημέρες πριν την αποχώρηση των Γερμανών ο Βρεττός ύψωσε την ελληνική σημαία στο γήπεδο.
Το Δεκέμβριο του 1945 και τον Ιανουάριο του 1946, διεξήχθησαν στο γήπεδο της Λεωφόρου δυο ιστορικές συγκεντρώσεις υπό την αιγίδα του ΕΑΜ. Μετά τις εκτελέσεις 300 κομμουνιστών στη Μακρόνησο και τις αντιδράσεις που υπήρξαν σε Ελλάδα και Ευρώπη, διεξήχθη μια σειρά από αγώνων ανάμεσα στη Μικτή Κρατουμένων Μακρονήσου με γνωστές ομάδες.
Το Γήπεδο της Λεωφόρου επιλέχθηκε για να φιλοξενήσει έναν από τους πιο ιδιαίτερους αγώνες στην αθλητική ιστορία της Ελλάδας. Ο Ολυμπιακός θα αντιμετώπιζε τη Μικτή Μακρονήσου που αποτελούνταν από σπουδαίους ποδοσφαιριστές. Ο κόσμος κατέκλυσε το γήπεδο καθώς ήταν οι μοναδική ευκαιρία να δουν τους συγγενείς και φίλους που κρατούνταν στη Μακρόνησο. Η Μικτή Μακρονήσου νίκησε με 2–1 με το Γιώργο Δαρίβα να σημειώνει το νικητήριο γκολ.
Στις 28 Ιουλίου του 1948 διεξάγεται στη Λεωφόρο ο πρώτος αγώνας υπό το φως των προβολέων στην Ελλάδα με τον Παναθηναϊκό να επικρατεί επί του Ολυμπιακού με 2–0 σε φιλικό αγώνα, με τέρματα των Πετσανά και Σταφυλίδη.
Το 1950 ξεκίνησε η κατασκευή της εξέδρας του πετάλου του Λυκαβηττού σημείο όπου βρίσκεται η ιστορική θύρα 13. Το 1951 τα έργα ολοκληρώθηκαν και αύξησαν τη χωρητικότητα του γηπέδου σε 13.000 θεατές. Επίσης το 1951 ξεκίνησε και η κατασκευή του κολυμβητηρίου.
Μια δεκαετία μετά τον πόλεμο του 1940 στα βουνά της Αλβανίας και κατόπιν σφοδρών αντιδράσεων έγινε έρευνα για να επιστρέψουν τα οστά των πεσόντων στην πατρίδα. Ανάμεσά τους ήταν και τα οστά του Μίμη Πιερράκου. Η είδηση προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση στις τάξεις όλων των φιλάθλων και το Νοέμβριου του 1950 λίγο πριν την τελετή ενταφιασμού το φέρετρο μεταφέρθηκε μπροστά από το γήπεδο της Λεωφόρου σκεπασμένο με τη σημαία του Παναθηναϊκού όπου το υποδέχθηκε πλήθος κόσμου για έναν τελευταίο χαιρετισμό.
Το 1953 σημειώνεται στο Γήπεδο της Λεωφόρου η πρώτη οργανωμένη συνδικαλιστική κίνηση των Ελλήνων ποδοσφαιριστών κατά τον αγώνα με το Ισραήλ για τα προκριματικά του Μουντιάλ του 1954. Οι ερασιτέχνες διεθνείς αθλητές, φτωχοί ως επί το πλείστων αντέδρασαν όταν κάποιοι ποδοσφαιρικοί παράγοντες αθέτησαν την υπόσχεσή τους για πριμ και επικεφαλής τον Ανδρέα Μουράτη αρνήθηκαν να αγωνιστούν.
Κατόπιν έντονων πιέσεων επέστρεψαν και αγωνίστηκαν κερδίζοντας των αγώνα. Μετά τον αγώνα η Ομοσπονδία τιμώρησε με ισόβιο αποκλεισμό όλους τους διεθνής αθλητές που αντέδρασαν εκτός του Ηλία Ρωσίδη. Κατόπιν τεραστίων αντιδράσεων από όλους τους τομείς της κοινωνίας η τιμωρία έπαψε να υφίσταται.
Το 1959 στον χώρο του γηπέδου λειτούργησε και το πρώτο κλειστό γυμναστήριο της Ελλάδας. Πρόκειται για τον λεγόμενο «Τάφο του Ινδού», χωρητικότητας 1.500 θεατών. Στα εγκαίνιά του ο Τάσος Στεφάνου, τότε έφορος της ομάδας καλαθοσφαίρισης, αστειευόμενος το αποκάλεσε έτσι λόγω της στενότητας του χώρου, γεγονός το οποίο προκαλούσε αίσθηση κλειστοφοβίας στους αντιπάλους.
Η ονομασία προήλθε από την ομώνυμη ταινία του Φριτς Λανγκ που παιζόταν στους κινηματογράφους εκείνη την εποχή και την οποία είχε παρακολουθήσει λίγες ημέρες πριν. Ο Τάφος του Ινδού βρίσκεται κάτω από το ανατολικό πέταλο της Λεωφόρου (θύρες 6–7).
Περιστασιακά αποτέλεσε έδρα αρκετών ομάδων, μεταξύ αυτών ήταν η ΑΕΚ, ο Απόλλων Σμύρνης, ο Αθηναϊκός και η Εθνική Ελλάδος ποδοσφαίρου.Την περίοδο 1963–1964 επιτεύχθηκε από τον Παναθηναϊκό η εντυπωσιακή κατάκτηση του πρωταθλήματος χωρίς ήττα, με έδρα το γήπεδο της Λεωφόρου. Το ρεκόρ εισιτηρίων σημειώθηκε στις 18 Οκτωβρίου 1967, σε ένα παιχνίδι μεταξύ Παναθηναϊκού και Μπάγερν Μονάχου, όπου παραβρέθηκαν 29.665 θεατές.
Το 1971, επίσης με έδρα το γήπεδο της Λεωφόρου, η ομάδα ποδοσφαίρου έφτασε στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών.
Από το 1981 το επίσημο όνομα του γηπέδου είναι Γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης, έχοντας το όνομα του ιστορικού πρόεδρου, παράγοντα και αθλητή του συλλόγου Απόστολου Νικολαΐδη. Στην κοινή χρήση έχει επικρατήσει η ονομασία της «Γήπεδο της Λεωφόρου» ή η «Λεωφόρος».
Το 1984 η έδρα του ποδοσφαιρικού ΠAO εγκαταστάθηκε στο Ολυμπιακό Στάδιο (ΟΑΚΑ) μέχρι το 2000 με μια μικρή εξαίρεση λίγων μηνών το 1989. Σε αυτό κυρίως το διάστημα, η Λεωφόρος φιλοξένησε πληθώρα μεγάλων (κατεξοχήν ροκ) συναυλιών (ενδεικτικά Deep Purple 1991), εξού και το προσωνύμιο Λεωφόρος των συναυλιών.
Το 2000 η έδρα μεταφέρθηκε από το ΟΑΚΑ λόγω των έργων ανακατασκευής που γίνονταν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Έτσι, το γήπεδο της Λεωφόρου ανακαινίστηκε και ο Παναθηναϊκός επέστρεψε στην ιστορική του έδρα στην οποία κατέκτησε το Ντάμπλ στο ποδόσφαιρο το 2004 και πραγματοποίησε αξιόλογες πορείες στους 8 σε Τσάμπιονς Λιγκ και Κύπελλο ΟΥΕΦΑ (2002, 2003).
Το γήπεδο υπήρξε επίσης έδρα της Εθνικής Ομάδας για πολλά χρόνια. Η Εθνική Ελλάδος έδωσε εκεί τους προκριματικούς αγώνες για το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 2004 το οποίο και κατέκτησε στη συνέχεια.
Το 2003 με πρωτοβουλία του Θανάση Γιαννακόπουλου παρουσιάστηκε σχέδιο για τη συνολική ανακατασκευή του γηπέδου, των αθλητικών χώρων και αύξηση χωρητικότητας. Το πλάνο παρ' όλα αυτά δεν προχώρησε.
Η διοίκηση της ΠΑΕ ΠΑΟ αποφάσισε τον Ιανουάριο του 2007 να επιστρέψει στο «Απόστολος Νικολαΐδης» για την ποδοσφαιρική περίοδο 2007–08, πριν το τμήμα μετακομίσει και πάλι στο ΟΑΚΑ.
Από την αγωνιστική χρονιά 2013–14 ο ποδοσφαιρικός Παναθηναϊκός επέστρεψε στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Το 2015 εκπονήθηκαν σχέδια για ανάπλαση και αύξηση της χωρητικότητας του γηπέδου στις 20.000 θέσεις, ενώ το Παναθηναϊκό Κίνημα παρουσίασε τις δικές του προτάσεις για μια ολική ανακατασκευή που θα περιλαμβάνει νέο γήπεδο και νέους αθλητικούς χώρους.
Η προσπάθεια αυτή εγκαταλείπεται το 2017, καθώς προτίθεται να ανεγερθεί νέο γήπεδο του Παναθηναϊκού στο Γουδή και συγκεκριμένα στο φυτώριο του Δήμου Αθηναίων. Υπήρξε κυβερνητική πρόθεση, με το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο, οι εργασίες να ξεκινήσουν τον Μάιο του 2018. Στο πλάνο αυτό συμπεριλαμβανόταν το γήπεδο "Απόστολος Νικολαΐδης" να γκρεμιστεί και να γίνει πάρκο, ακολουθώντας το σχέδιο της διπλής ανάπλασης που περιελάμβανε τότε το γήπεδο στο Βοτανικό.
Το 2018, με την ΠΑΕ να βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση της ιστορίας της με παγωμένες μετοχές και τη διοίκηση να μην καλύπτει τις οικονομικές υποχρεώσεις της ομάδας, ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος παρουσίασε πλάνο το οποίο εμπεριείχε την αγορά της ΠΑΕ και τη συνολική αξιοποίηση του ΟΑΚΑ, και περιελάμβανε τη μετατροπή του Ολυμπιακού Σταδίου σε ποδοσφαιρικό γήπεδο 40.000 θέσεων και καθιέρωση του ως έδρα του Παναθηναϊκού εφ όσον προχωρήσει.
Ωστόσο δεν διευκρινίστηκε τι θα συμβεί με το γήπεδο της Λεωφόρου. Το καλοκαίρι του 2018 αποφασίστηκε λόγω διαφωνιών με τη νέα διοίκηση του ερασιτέχνη, η εκ νέου μετακόμιση της ομάδας στο OAKA.
Σήμερα το γήπεδο αποτελεί την έδρα του ποδοσφαιρικού Παναθηναϊκού. Όσον αφορά λοιπά αθλήματα, το κλειστό γήπεδο εξακολουθεί να στεγάζει το τμήμα γυναικείας καλαθοσφαίρισης, καθώς και τις ακαδημίες καλαθοσφαίρισης και πετοσφαίρισης του συλλόγου. Επίσης, στο χώρο λειτουργεί κολυμβητήριο, υπάρχει σκοπευτήριο για το τμήμα σκοποβολής, προπονητήρια για τα τμήματα και τις ακαδημίες της πυγμαχίας, πάλης, άρσης βαρών και τοξοβολίας, ενώ στο γήπεδο ποδοσφαίρου μπορούν να διεξαχθούν και αγώνες ράγκμπι.
Τον Νοέμβριο 2020 οι εκπρόσωποι της ΠΑΕ Παναθηναϊκός και του ερασιτέχνη Παναθηναϊκού, Γιάννης Αλαφούζος και Παναγιώτης Μαλακατές, ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης, ο υπουργός ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης, ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank, Βασίλης Ψάλτης ως εκπρόσωπος των τραπεζών Alpha Bank και Eurobank και ο περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας για την κατασκευή γηπέδου ποδοσφαίρου 40.000 θέσεων στον Βοτανικό και εγκαταστάσεων για τον ερασιτέχνη Παναθηναϊκό.
Το μνημόνιο προβλέπει ότι στον χώρο του γηπέδου, που θα κατεδαφιστεί, θα σχεδιαστεί πάρκο και ένα μικρό μουσείο για την ιστορία του Παναθηναϊκού. Η συμφωνία της "διπλής ανάπλασης" εγκρίθηκε και από τη γενική συνέλευση του ερασιτέχνη Παναθηναϊκού με ποσοστό 68,5%
https://el.wikipedia.org/
