Οι Μουρνιές είναι η γενέτειρα του Ελευθερίου Βενιζέλου και εκεί σώζεται το σπίτι που γεννήθηκε, το οποίο σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.
Ο επισκέπτης μπορεί να δει την παιδική κούνια του Βενιζέλου, η οποία διατηρείται, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό με χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από την προσωπική και πολιτική του πορεία, την οποία έχει επιμεληθεί το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ.
Βενιζέλος» σε συνεργασία με τον τοπικό Δήμο, μετά την ανακαίνιση της οικίας. χωρίς υπεροψία, το εξής: «Αυτά μην τα λέτε, θα νομζουν ότι είμαι θεόπεμπτος».
γεννηθεί. Μάλιστα ο ίδιος ο Βενιζέλος σχετικά μ’ αυτό το περιστατικό συνήθιζε να λέει
Πρόκειται για ένα τυπικό κρητικό σπίτι της εποχής, πετρόχτιστο, διώροφο, το οποίο βρίσκεται κοντά στην πλατεία του χωριού. Το σπίτι ανήκε στον πατέρα του Ελευθερίου, Κυριάκο Βενιζέλο, στο οποίο είχε γεννηθεί και ο ίδιος όπως αναφέρει σε επιστολή του και δεν αποτελούσε προίκα της συζύγου του, Στυλιανής Πλουμιδάκη, όπως λανθασμένα πιστεύεται. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος γεννήθηκε εκεί, την 11η Αυγούστου του 1864 και μια χαρακτηριστική αφήγηση έχει συνδεθεί με τη στιγμή της γέννησής του. Αναφέρεται δηλαδή ότι δύο γειτόνισσες είδαν τότε μία λάμψη στον ουρανό, γεγονός που θεώρησαν ότι προοιώνιζε τη σημαντική πορεία του παιδιού που μόλις είχε
Ένα ακόμη περιστατικό από τη γέννηση του Βενιζέλου έγινε γνωστό από πολλούς μάρτυρες που το παρακολούθησαν. Δηλαδή όταν μία γυναίκα έκανε παιδιά, τα οποία γρήγορα πέθαιναν, σκηνοθετούσαν την παρακάτω σκηνή: «Μόλις γεννιόταν το παιδί, το έπαιρνε η μαμή ή κάποιος άλλος και το άφηνε στο δρόμο, έξω από το σπίτι. Τότε περνούσε από εκεί ο πατέρας του παιδιού, δήθεν τυχαία και ρωτούσε:
- Ποιανού είναι αυτό το παιδί;
- Είναι ξένο, του απαντούσε η γυναίκα που ήταν δίπλα του.
- Τι θα το κάνεις;
- Το πουλώ!
- Εγώ το αγοράζω, λέει ο πατέρας. Πόσο θέλεις;
- Ένα γρόσσι, απαντά η γυναίκα.
- Είναι δικό μου, λέει ο πατέρας και πληρώνει. Έπειτα παίρνει το παιδί στα χέρια του και το φέρνει στο σπίτι ως ξένο».
(Ν. Β. Τωμαδάκης, Ο Βενιζέλος έφηβος: Γενεαλογικά – Αλληλογραφία – Κείμενα, Αθήναι 1964, 95-96.)
Αυτή η σκηνή διαδραματίστηκε και με τον Ελευθέριο, πιστεύοντας ότι επειδή παρουσίαζαν το παιδί ως ξένο στην οικογένειά του, δεν θα πάθαινε τίποτα και θα ήταν ευλογημένο.
Επίσης γνωστή είναι η ιστορία σχετικά με τη βάπτιση του Βενιζέλου. Ο νονός του, ο ηγούμενος της Μονής του Αγίου Ελευθερίου, του έδωσε το όνομα Ελευθέριος, ελπίζοντας ότι θα είναι αυτός που θα ελευθέρωνε την Κρήτη από τους Τούρκους.
Στο σπίτι αυτό ο Βενιζέλος έζησε τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του, γιατί το 1866 ξέσπασε η μεγάλη κρητική επανάσταση και όλη η οικογένεια αναγκάστηκε να εξοριστεί στην Ερμούπολη της Σύρου για να αποφύγουν τις σφαγές των τουρκικών αρχών, λόγω της επαναστατικής δράσης του πατέρα του. Το 1872 μετά από αμνηστία που έδωσε ο Σουλτάνος επέστρεψαν στα Χανιά και έκτοτε ο Ελευθέριος πέρασε μερικά καλοκαίρια των παιδικών του χρόνων στις Μουρνιές. Χαρακτηριστικά περιστατικά έχουν καταγραφεί από αυτή την περίοδο της ζωής του, που καταδεικνύουν τα προσόντα και τις αρετές που θα ανέπτυσσε μεγαλώνοντας.
Συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια των θερινών του διακοπών στις Μουρνιές, παίζοντας με συνομήλικούς του τους στρατιώτες, ο ίδιος είχε το ρόλο του αρχηγού, ο οποίος τους συντόνιζε και έδινε τις εντολές. Μέσα από το παιχνίδι τους, ξεχώριζε το πείσμα και η επιμονή του, που δεν υποχωρούσε ούτε μπροστά στις υποδείξεις και τις απαγορεύσεις των μεγάλων.
Επίσης με το αίσθημα της δικαιοσύνης, που τον διακατείχε από τότε, δεν ανεχόταν την αδικία, τόσο εις βάρος του, όσο και των παιδιών που αποτελούσαν την ομάδα του. Στις επόμενες διακοπές του, μεγαλύτερος πια, αφιέρωνε τον περισσότερο χρόνο του στο διάβασμα βιβλίων, κάτω από την πλούσια βλάστηση της περιοχής. Ήδη λοιπόν από τα παιδικά του χρόνια άρχισε να επιδεικνύει τόσο τις ηγετικές του ικανότητες, υποδηλώνοντας τη μελλοντική του πορεία, όσο και την αγάπη του για τη γνώση, η οποία θα τον συνόδευε σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του νεαρού Βενιζέλου, άσκησε και η έντονη προσωπικότητα του πατέρα του, ο οποίος ήταν άνθρωπος με αγωνιστικό πνεύμα, σπουδαίος πατριώτης, μετριοπαθής και με φιλελεύθερες αντιλήψεις. Ο Ελευθέριος, πάντα υπάκουος στις συμβουλές του πατέρα του, μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον με ηθικές αρχές, όπου κυριαρχούσε η αγάπη για μάθηση και για ευρύτερη πνευματική συγκρότηση, ο αγώνας και η θυσία για την απελευθέρωση της πατρίδας.
Όλα εκείνα τα στοιχεία του χαρακτήρα του, που έκαναν ήδη την εμφάνισή τους μέσα από διάφορα περιστατικά της παιδικής του ηλικίας, εξελίχθηκαν αργότερα σε αρετές και προσόντα που οδήγησαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο να διαγράψει μία λαμπρή πορεία και να μεγαλουργήσει στην ελληνική και διεθνή πολιτική σκηνή του 20ου αιώνα.
Τα στοιχεία προέρχονται από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»
Η οικία Ελ. Βενιζέλου είναι επισκέψιμη 17:00 - 19:00 καθημερινά.
Τις πρωινές ώρες μπορείτε να ζητάτε να σας ανοίξουν από το Δημαρχείο – έναντι οικίας Ελ. Βενιζέλου
Το πατρικό σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα Χανίων αποτέλεσε τη στέγη της ζωής του επί τριάντα και πλέον χρόνια, από το 1880 μέχρι το 1910 και αργότερα κατά διαστήματα από το 1927 μέχρι το 1935.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε μεγάλη αδυναμία στο σπίτι αυτό. Εκεί έζησε νέος, παντρεύτηκε, γεννήθηκαν τα δύο παιδιά του και πέθανε η γυναίκα του.
Στο σπίτι αυτό έμενε όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1897, από εκεί ξεκίνησε για το Θέρισο το 1905, εκεί επέστρεψε πριν μεταβεί στη Θεσσαλονίκη το 1916 για το Κίνημα της Εθνικής Άμυνας. Αλλά και μετά την αποτυχία του κινήματος του 1935 από το σπίτι αυτό έφυγε. Το σπίτι αυτό, στο οποίο έζησε σχεδόν τη μισή του ζωή, τον έκανε να νιώθει τους ισχυρούς δεσμούς του με την ιδιαίτερη πατρίδα και την οικογένειά του.
Το 1876 ο πατέρας του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κυριάκος, αγοράζει το οικόπεδο, που βρίσκεται στο κέντρο της Χαλέπας, του ιστορικού προαστίου των Χανίων. Στη Χαλέπα κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας βρίσκονται η κατοικία του πρίγκιπα Γεωργίου, Ύπατου Αρμοστή Κρήτης, οι πρεσβείες των Μεγάλων Δυνάμεων και οι κατοικίες της αστικής τάξης.
Οι εργασίες κατασκευής του σπιτιού ξεκινούν το 1877 και ολοκληρώνονται το 1880, οπότε κατοικεί ο Κυριάκος Βενιζέλος με την οικογένειά του μέχρι το 1883, έτος θανάτου του.
Με την ανάληψη της πρωθυπουργίας το 1910 ο Ελευθέριος Βενιζέλος φεύγει για την Αθήνα και το σπίτι ενοικιάζεται κυρίως σε συγγενικά του πρόσωπα, ξένους διπλωμάτες και Κρήτες πολιτικούς.
Τη σημερινή του μορφή την απέκτησε το 1927 όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιστρέφει στα Χανιά και προβαίνει στη ριζική ανακαίνιση του σπιτιού της Χαλέπας. Τη μελέτη μετατροπής την ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Σταυρίδη και επέβλεψε προσωπικά τις εργασίες.
Τα επόμενα χρόνια μέχρι και την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το σπίτι κατοικείται από τους γιους του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Το 1941 στη Μάχη της Κρήτης το σπίτι βομβαρδίζεται. Οι Γερμανοί το αναστηλώνουν και το χρησιμοποιούν ως στρατηγείο και κατοικία τού εκάστοτε Γερμανού Διοικητή του Φρουρίου Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής το σπίτι υπέστη σοβαρές φθορές και βανδαλισμούς.
Ένα δωμάτιο του ισογείου, που οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν ως αίθουσα διασκέδασης, φέρει τοιχογραφίες με διασκεδαστικές φιγούρες.Μετά την απελευθέρωση ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναλαμβάνει την πρώτη αποκατάσταση του κτιρίου, κυρίως εξωτερικά, ενώ αργότερα, μετά το θάνατό του, υπό την εποπτεία της Μαρίκας Βενιζέλου, γυναίκας του γιου του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κυριάκου, έγιναν κάποιες βελτιώσεις κυρίως στους εσωτερικούς χώρους.
Στη συνέχεια το σπίτι της Χαλέπας κληροδοτήθηκε στο Νικήτα Βενιζέλο, εγγονό του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το 2002 το Ελληνικό Δημόσιο αγόρασε το σπίτι και το παραχώρησε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος». Μετά τη μεταστέγαση των επιστημονικών και διοικητικών υπηρεσιών στην πρ. οικία Βλουμ το 2005, η οικία Βενιζέλου παραμένει η έδρα του Ιδρύματος και εξακολουθεί να λειτουργεί ως Μουσείο,
χώρος ιστορικής μνήμης του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Το σπίτι φέρει την προσωπική του σφραγίδα και όλοι οι χώροι έχουν διατηρήσει μέχρι και σήμερα την αυθεντική τους μορφή, αυτή που είχαν την εποχή που κατοικούσε στο σπίτι. Έπιπλα της δεκαετίας 1925-1935, διαλεγμένα από τον ίδιο το Βενιζέλο και τη γυναίκα του Έλενα, που τα έφεραν από την Αθήνα και το εξωτερικό, κινητά διακοσμητικά αντικείμενα και πίνακες εποχής, πρωτότυπες φωτογραφίες, προσωπικά του αντικείμενα ιδιαίτερα σημαντικής αξίας κοσμούν το εσωτερικό του σπιτιού.
Άμεσος σκοπός του Ιδρύματος είναι η αποκατάσταση της ιστορικής οικίας, η οποία έχει σοβαρό στατικό πρόβλημα και η μετατροπή της σε χώρο ιστορικής μνήμης και σύγχρονο μουσείο σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης και βάσει μουσειολογικής μελέτης, η οικία Βενιζέλου θα λειτουργεί με μουσειακές τεχνολογίες και σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, ενώ προβλέπεται η μελλοντική διασύνδεσή του και με άλλα μουσειακά συγκροτήματα της χώρας και του εξωτερικού.
