Tο λαογραφικό μουσείο Το σπίτι του Πολιού.
Στο γραφικό χωριό, Αστέρι στο δημοτικό διαμέρισμα Χαμαλευρίου στο Νομό Ρεθύμνου, σε υψόμετρο 80 μέτρων, και σε απόσταση 15 χλμ απο την πόλη του Ρεθύμνου, χτισμένο σε ύψωμα και σε μέρος της πλαγιάς του Αρσανιωτικού χειμάρρου που περνάει από τα δυτικά του, βρίσκεται το λαογραφικό μουσείο Το σπίτι του Πολιού.
Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς χτίστηκε το σπίτι, ωστόσο κάποια κομμάτια από κιονόκρανο που έχουν βρεθεί στους τοίχους του ισογείου του σπιτιού μαρτυρούν πως ο βασικός πυρήνας του κτίστηκε με πέτρες από την αρχαία πόλη που βρισκόταν στην περιοχή και ήταν μια από τις 100 πόλεις του Μινωικού Πολιτισμού.
Από την διαμόρφωση του σπιτιού συμπεραίνουμε πως ήταν το αγαδικό (εύπορο) σπίτι του χωριού. Ο Εμμανουήλ Πολιουδάκης του Γεωργίου το αγόρασε από τον Τούρκο ιδιοκτήτη του και το μεταβίβασε με συμβόλαιο το 1915 στον πρωτότοκο γιο του Γεώργιο Πολιουδάκη του Εμμανουήλ, ο οποίος έζησε εκεί με την οικογένεια του.
Το 1941 εκτελέστηκε από τους Γερμανούς οι οποίοι έκαψαν το σπίτι προκαλώντας σημαντικές ζημιές. Η χήρα και τα παιδιά του ξεκίνησαν την προσπάθεια αναστήλωσης του σπιτιού και το 1951 μεταβιβάστηκε πάλι στον πρώτο γιο της οικογένειας Εμμανουήλ Πολιουδάκη του Γεωργίου, πατέρα του τωρινού ιδιοκτήτη Γεώργιο Πολιουδάκη του Εμμανουήλ, στου οποίου την ιδιοκτησία περιήλθε το οίκημα το 1990.
Ο Γεώργιος Πολιουδάκης, λάτρης της παράδοσης και της ιστορίας του τόπου του, επιθυμούσε να δημιουργήσει στον χώρο αυτόν ένα λαογραφικό μουσείο.
Έκτοτε, με την βοήθεια της οικογένειας του και κάποιων καλών φίλων, ξεκίνησαν οι εργασίες που ολοκληρώθηκαν το 2009 και το Σπίτι του Πολιού πήρε την τελική του μορφή.
Ο Γεώργιος Πολιουδάκης ένας άνθρωπος με μεράκι για την Παράδοση, θέλοντας να διασώσει την ιστορία της οικογένειας του, του χωριού του, του τόπου του ξεκίνησε από μικρός τη συλλογή αντικειμένων λαϊκού πολιτισμού καθώς και οικοσκευών παλαιών νοικοκυριών της τοπικής κουλτούρας.
Πολλά από τα μοναδικά αυτά αντικείμενα είχαν πεταχτεί στα σκουπίδια ως άχρηστα γιατί δυστυχώς κάποιοι απαξίωναν τους θησαυρούς που κατείχαν. Από εκεί, ο εμπνευστής του μουσείου, κατάφερε να διασώσει μοναδικά μουσειακά κομμάτια.
Έτσι, η απόφαση του, να δημιουργήσει μια κιβωτό ιστορίας και πολιτισμού, ένα λαογραφικό μουσείο πήρε σάρκα και οστά.
Ο χώρος που φιλοξένει το μουσείο είναι το πατρικό της οικογένειας, που περνά από γένια σε γένια στον πρωτότοκο γιο και βρίσκεται στο κέντρο του χωριού.
Ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να δει την οργάνωση της ζωής στα τέλη του 19ου αιώνα, μέσα σε ένα παραδοσιακό, κρητικό σπίτι.
Εκεί εκτίθενται όλα αυτά τα μοναδικά αντικείμενα που συνέλεξε με αγάπη ο Γεώργιος Πολιουδάκης προκειμένου να αναδείξει την τοπική ιστορία, να κρατήσει ζωντανές κάποιες παιδικές μνήμες και να μοιραστεί μέσα από την ιστορία των εκθεμάτων το πώς ζούσαν οι άνθρωποι της περιοχής του περασμένου αιώνα.
Η πλούσια συλλογή συντηρήθηκε και ταξινομήθηκε με μεγάλη προσοχή, φροντίδα και επιμέλεια. Οι χώροι του μουσείου αποτελούν πιστή αναπαράσταση του παραδοσιακού σπιτιού με έπιπλα της εποχής, ενώ τους τοίχους των δωματίων κοσμεί αρχειακό φωτογραφικό υλικό.
Πιο συγκεκριμένα διαμορφωθήκαν οι χώροι της κουζίνας, της τραπεζαρίας, του σαλονιού και της κρεβατοκάμαρας με την μοναδική χειροποίητη σκαλιστή παιδική κούνια.
Επίσης το δωμάτιο εργασίας, που περιλαμβάνει τους αργαλειούς και τα υφαντά, το παραδοσιακό καφενείο και πολύ σύντομα θα είναι στη διάθεση του κοινού και το παιδικό δωμάτιο.
Εξωτερικά του αρχοντικού, σε μια γωνία της αυλής, ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να δει εργαλεία από παραδοσιακά επαγγέλματα της εποχής όπως του γεωργού, του κτιστή, του κτηνοτρόφου, του μαραγκού και του πεταλωτή.
Στην είσοδο του σπιτιού βρίσκεται η αυλή που κάποτε ήταν στρωμένη με μεγάλες πλάκες ασβεστόλιθου οι οποίες με την φθορά του χρόνου είχαν δρακονοποιηθεί και είχαν γίνει λείες.
Το πρώτο δωμάτιο που συναντάμε δεξιά και αυτή την στιγμή ετοιμάζεται για να γίνει το παιδικό δωμάτιο ήταν το φουρνόσπιτο. Κατόπιν ο χώρος που σήμερα στεγάζεται η τραπεζαρία με την καμάρα ήταν το υπόστεγο όπου υπήρχε πηγάδι 17 μέτρων.
Ακολούθως στο δωμάτιο δεξιά συναντάμε την κουζίνα όπου ήταν ο αχυρώνας που στην βορειοανατολική του γωνία υπήρχε τζάκι.
Στο δωμάτιο πίσω από το φουρνόσπιτο, που είναι σήμερα το σαλόνι ήταν ο στάβλος του σπιτιού όπου, στην βορειοδυτική και νοτιοδυτική γωνία υπήρχαν δυο ματζαδούρες, που έτρωγαν τα οικόσιτα ζώα.
Νότια του υπόστεγου στο δωμάτιο εργασίας με τους αργαλειούς ήταν το πατητηρόσπιτο με ένα μεγάλο πατητήρι στο όποιο η οικογένεια συνήθιζε να αποθηκεύει τις ελιές.
Στο νότιο τοίχο του δωματίου υπήρχαν τα βαρέλια με το κρασί. Στα δυτικά, η σημερινή κρεβατοκάμαρα, ήταν η αποθήκη του σπιτιού, ο μαγατζές όπως λεγόταν χαρακτηριστικά.
Εκεί υπήρχαν τα πιθάρια με το λάδι και κάποια τρόφιμα. Στον χώρο που σήμερα βρίσκεται το καφενείο ήταν το κουνελοστάσιο, όπου τα κουνέλια ζούσαν ελευθέρα δημιουργώντας λαγούμια που έφταναν μέχρι το γειτονικό σπίτι.
Το κουνελοστάσιο ήταν και το μοναδικό δωμάτιο του σπιτιού που διασώθηκε από την φωτιά και μπορούμε ακόμα να θαυμάσουμε την χωμάτινη οροφή, «λεπίδα» και τα μεσοδόκια.
Στην πίσω αυλή όπου σήμερα λειτουργεί η ταβέρνα, υπήρχε ένα μεγάλο αμπέλι με πολλές διαφορετικές ποικιλίες σταφυλιού που παρήγαγε ένα πολύ εύγευστο κόκκινο κρασί με μοναδικό άρωμα.
Φωτογραφίες - Μάνος Χαιρέτης
