Ποια ζητήματα πρέπει να διαχειριστούμε άμεσα για το δημογραφικό - Ο Α. Αλεξόπουλος, επικεφαλής του Κέντρου Κρήτης ΟΟΣΑ για τη Δυναμική των Πληθυσμών

 Το δημογραφικό πρόβλημα, οι νέες τάσεις στην εργασία, η έλλειψη προσωπικού για τον πρωτογενή τομέα και τις επιχειρήσεις, το μεταναστευτικό ζήτημα, καθώς επίσης το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει καθυστερήσει αρκετά στο να οικοδομήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να αφορά στις τεχνικές γνώσεις και επαγγέλματα, είναι ζητήματα που άμεσα πρέπει να διαχειριστούμε. 

Αυτή είναι η θέση του ΟΟΣΑ για την οποία ο Άρης Αλεξόπουλος, επικεφαλής του Κέντρου Κρήτης ΟΟΣΑ για τη Δυναμική των Πληθυσμών, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τονίζοντας ότι: «Δεν πρέπει να είμαστε φοβικοί στις εξελίξεις, στις αλλαγές, κυρίως δεν πρέπει να είμαστε απαισιόδοξοι και αδρανείς».

Ο ρόλος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, είναι να συμβουλεύει κυβερνήσεις, ώστε να οργανώνουν και να παράγουν πολιτικές. Μέχρι σήμερα όπως είπε ο κ. Αλεξόπουλος, οι συμβουλές από πλευράς του ΟΟΣΑ έχουν αποδώσει «σε πολλές περιπτώσεις ναι, σε άλλες περιπτώσεις οι χώρες δεν είναι υποχρεωμένες να τις ακολουθήσουν. Προτάσεις έχουνε υιοθετηθεί από την Ελλάδα, όπως αλλαγές μέσα στη Δημόσια Διοίκηση, στην οργάνωση του κράτους, την αγορά εργασίας, προτάσεις που έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις».

Το τελευταίο διάστημα έχει ενταθεί ο προβληματισμός για το δημογραφικό, το οποίο επικρέμεται, πολλοί πιστεύουν ως Δαμόκλειος Σπάθη πάνω από το αύριο της χώρας. Ο κ. Αλεξόπουλος λέει πως «...το αντίθετο πρέπει να συμβαίνει. Όχι φόβος... Οι εξελίξεις στο δημογραφικό δεν είναι σαν τις φυσικές καταστροφές οι οποίες συχνά είναι προβλέψιμες. Ο συγκεκριμένος προβληματισμός, είναι ένα παράθυρο ευκαιρίας που αν το αξιοποιήσουμε σωστά, μπορεί να είναι το στοίχημα που κερδίσαμε. Όχι φόβος, αλλά επίγνωση ποια είναι η κατάσταση, πώς θα βρούμε τον καλύτερο δρόμο για να την αντιμετωπίσουμε».

Σχετικά με την αγορά εργασίας του 2050 δηλαδή σε 25 χρόνια, τα όποια προβλήματα είναι διαχειρίσιμα, έχουμε τον χρόνο αν και έχουμε καθυστερήσει, να γίνουν πράγματα που θα μας οδηγήσουν στη νέα εποχή χωρίς τραγικές εκπλήξεις, εξηγεί ο επικεφαλής του Κέντρου Κρήτης ΟΟΣΑ. «Η τεχνολογία αλλάζει με δραματικό τρόπο, η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, δημιουργούν νέες καταστάσεις, επαγγέλματα καταργούνται, θα δημιουργηθούν νέα, όπως και νέες συνθήκες εργασίας. 

Οι άνθρωποι στη βιομηχανική επανάσταση δούλευαν στα εργοστάσια, φύγανε από τα σπίτια τους, τώρα θα ξαναγυρίσουν, μία νέα τάση ήδη από κορονοϊό και μετά, επικρατεί και πολλοί εργάζονται από το σπίτι, ξανάσυνδεόμαστε με την οικογενειακή ζωή. Το πώς θα είναι το αύριο μόνο μελλοντολόγοι μπορούν να το περιγράψουν... Εμείς βλέπουμε ότι το κράτος έχει πολλή δουλειά να κάνει, στο να οργανώσει την αγορά εργασίας με άλλο τρόπο, να δώσει δυνατότητες στους ανθρώπους να εκπαιδεύονται διαρκώς, με ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, αλλά και πληθυσμιακές κατηγορίες που ήταν έξω από την αγορά εργασίας να πρέπει να μπουν πιο δυνατά, γιατί είναι δικαίωμα η εργασία. 

Δεν μπορεί οι γυναίκες να κάθονται στο σπίτι, δεν μπορεί τα νέα παιδιά να είναι άνεργα, δεν μπορεί ένας 50 ετών να τον θεωρούμε απόμαχο τη ζωής όταν έχει να ζήσει άλλα 50 χρόνια. Αυτό δεν έχει να κάνει με το worklife balance, ούτε με σκλάβους. Πρέπει να εργαζόμαστε λογικές ώρες και να έχουμε τον ελεύθερο χρόνο και χρόνο με την οικογένειά μας», λέει.

Υπάρχει, υποστηρίζει ο κ. Αλεξόπουλος, μία παρανόηση, διότι πολλοί μιλούν για εντατικοποίηση της εργασίας. Είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «αυτό για το οποίο μιλάμε είναι η αλλαγή του τρόπου εργασίας και δυστυχώς, σε αυτό δεν είμαστε έτοιμοι. Το κράτος πρέπει να επέμβει, οφείλουν να καταλάβουν ότι πρέπει να ξεκινήσουν να δουλεύουν διορθώνοντας λάθη. Η εκπαίδευσή μας στην Ελλάδα, δεν είναι κοντά στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Επίσης, το στοίχημα που έχει χαθεί σύμφωνα με μελέτες του ΟΟΣΑ, είναι η τεχνική εκπαίδευση. 

Δηλαδή, μας λείπουν παιδιά που θα εκπαιδευτούν για να γίνουν μηχανικοί, μηχανικοί αυτοκινήτων, υδραυλικοί, χειριστές κλαρκ, να εργαστούν στις υπηρεσίες τουρισμού, στον πρωτογενή τομέα. Αυτά θέλουν εκπαίδευση... Όταν τελειώνεις δηλαδή το λύκειο, ο δρόμος πηγαίνει προς το πανεπιστήμιο και μόνο; Η ανεργία των νέων είναι 20% στην Ελλάδα, διπλάσια από την μέση ανεργία που είναι στο 8,5 %. Ένας από τους λόγους που οι νέοι μας δεν απασχολούνται και πρέπει να το λύσουμε. Οι νέοι είναι μία δεξαμενή που δέχεται τη χειρότερη μορφή αποκλεισμού, όταν δεν μπορούν να εργαστούν».

Το ίδιο και ένας 50άρης που θέλει να εργαστεί ξανά, σε περίπτωση που χάσει την εργασία του. Οι επιχειρήσεις όμως, δεν τον προσλαμβάνουν ή δυσκολεύονται, είπαμε στον κ. Αλεξόπουλο η θέση του οποίου είναι σαφής και μας είπε. «Αυτός πρέπει να επανεκπαιδευτεί, για αυτό χρειαζόμαστε συστήματα, μιας και όπως οι ειδικοί υποστηρίζουν, στη ζωή του ο σημερινός άνθρωπος θα κάνεις πολλές καριέρες. 

Ξέραμε ότι μέχρι τα 18 έτη σχολείο, εκπαιδεύεσαι, μετά βγαίνεις στην αγορά εργασίας και μετά συνταξιούχος στα 60. Αυτό τελειώνει πρώτον, διότι θα χρειαστεί κάθε τόσο να εκπαιδεύεσαι στα καινούργια πράγματα και όταν θα προχωρήσεις στη ζωή σου, θα κάνεις και μία και δύο και τρεις καριέρες».

Δεν μιλάμε για τον βιοπορισμό μας, εξήγησε ο κ. Αλεξόπουλος, αλλά για το δικαίωμα ενός ανθρώπου να είναι ενεργός. «Σύμφωνα με τον Andrew Scott, καθηγητή Οικονομικών στην Οξφόρδη και στο London Business School, δώσαμε χρόνια στη ζωή μας, πρέπει να δώσουμε και ζωή στα χρόνια μας. Το 1915 πεθαίναμε στα 35, τώρα πεθαίνουμε στα 80 και αυτοί που θα γεννηθούν σήμερα θα πεθάνουν στα 104. Σε αυτό το βίο ζωής δεν μπορείς να είσαι απόμαχος στα 50 σου ή να μην μπορείς να κάνεις στροφή στην καριέρα σου. 

Και οι νέοι με δικαίωμα στην εργασία και τις γυναίκες δεν μπορεί να τις βλέπουμε μόνο σαν αναπαραγωγικές μηχανές. Αυτά έχουν τελειώσει εδώ και πολλά χρόνια. Η γυναίκα έχει διπλάσια ανεργία. 6% ανεργία στους άνδρες 12% στις γυναίκες. Χρειάζονται ειδικά προγράμματα, αφού οι επιχειρήσεις δεν προσλαμβάνουν γυναίκες και τις ρωτούν αν θα μείνουν έγκυες. Σε πολλούς πια, στα 50 δίνουν εθελούσια έξοδο, όμως εσύ είσαι ένας έμπειρος άνθρωπος, έχεις δει μνημόνιο, έχεις δει κορονοϊούς, ξέρεις τι θα πει έκτακτη κατάσταση, κρίση και μπορείς να κάνεις μία πολύ ωραία δουλειά σε μία τράπεζα ως αξιολογητής ρίσκου. Ένας 20άρης δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Νέες θέσεις εργασίας λοιπόν».

Επιμένει ο επικεφαλής του Κέντρου Κρήτης ΟΟΣΑ πως οι επιχειρήσεις δεν προσλαμβάνουν μεσήλικες και αυτό πρέπει να ανατραπεί και υποστηρίζει ότι αν δεν κάνουμε κάτι, «το εισόδημα μας θα πέσει κατά 15%. Σχηματικά μπορεί να πεις ότι θα πεινάσεις; Όχι δεν θα πεινάσεις, αλλά θα μειωθεί το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων. Αυτό γιγαντώνεται διότι η χώρα μας δεν έχει νέους και αυτούς που έχει δεν τους αξιοποιεί».

Τον ρωτήσαμε αν οι επιδοματικές πολιτικές μπορεί να οδηγούν τους νέους στο να μην ενδιαφέρονται για εργασία και μας απάντησε πως λίγο ρόλο παίζουν τα επιδόματα που μπορεί να λαμβάνουν. «Πιο πολύ ρόλο παίζει ότι ακόμα οι περισσότεροι νέοι μέχρι τα 35 τους, ζουν με τους γονείς, ένας επίσης από τους λόγους που έχουμε την υπο-γονιμότητα».

Καθώς εξελισσόταν η κουβέντα μας, ο κ. Αλεξόπουλος διατύπωσε την άποψη ότι στη χώρα μας πρέπει να ανέβουν οι μισθοί «...αλλά πρέπει να ανέβει και η παραγωγικότητα της εργασίας, να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί και το αναφέρω αυτό, διότι οι νέοι μας δεν θέλουν να εργαστούν. Δεν έχει να κάνει με τα κίνητρα τους αλλά με την ποιότητα της εργασίας και τον τρόπο που ήδη είναι εκπαιδευμένοι. Όλο αυτό είναι σε αναντιστοιχία και πρέπει να διορθωθεί με ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, στοχευμένες πάνω στους νέους, να υπάρξει εναλλαγή του παραγωγικού μας μοντέλου». 

Τον ρωτήσαμε αν τελικά οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα διατηρούν το επίπεδο και την πρόοδο εκείνη που θα άξιζε στη χώρα. «Αυτό που έχει αξία είναι το δικαίωμα του καθενός μας στην Εργασία. Δυστυχώς οι επιχειρήσεις, ακόμα συμπεριφέρονται με ηλικιακό ρατσισμό, με φυλετικό ρατσισμό δηλαδή ανάμεσα στα φύλα και δεν υπάρχει ούτε μέριμνα προς τους εργαζόμενους, ώστε να νιώθουν ασφάλεια, ικανοποίηση. 

Στη Γαλλία, επιχειρήσεις φροντίζουν να υπάρχουν παιδικοί σταθμοί μέσα στις επιχειρήσεις και τόσα άλλα παραδείγματα. Το πώς γίνονται οι προσλήψεις, από το τι ρωτάνε στις συνεντεύξεις, από το τι παροχές δίνουν μπορούμε να καταλάβουμε ότι υπάρχει πολύ δουλειά να γίνει ακόμη».

Την ίδια ώρα αναδύεται ένας φόβος από πλευράς αρκετών πολιτών για τους μετανάστες, προβληματισμός για την έλλειψη εργατικού δυναμικού, με τους πολίτες να δείχνουν μπερδεμένοι. Όπως εξήγησε, ο κ. Αλεξόπουλος, το μυστικό βρίσκεται στο πώς διαχειριζόμαστε την είσοδο μεταναστών και πόσο έχουμε οργανώσει την είσοδο, την πρόσκληση και τον προγραμματισμό μας, ως χώρα, για ξένο εργατικό δυναμικό. 

«Η μεταναστευτική πολιτική, δεν είναι κάθομαι και περιμένω ποιος θα μου έρθει, να δω πού θα τον βάλω... πάω στη χώρα του, τον καλώ, τον εκπαιδεύω εκεί, φτιάχνω το προφίλ τι ακριβώς θέλω για ειδικότητες, υδραυλικούς, εργαζόμενους σε θερμοκήπια, προγραμματιστές. Θέλω 2.000 από κάποιους, πάω στην Ισπανία και παίρνω αυτούς, πάω στην Αίγυπτο παίρνω τους άλλους, πάω στην Ινδία και κάνω κάλεσμα. Πρέπει εμείς να βγούμε στην αγορά και να ψάξουμε, γιατί αν δεν βγούμε εμείς θα βγουν άλλοι. 

Κι όταν θα πάμε εμείς να καλέσουμε δεν θα υπάρχουν διότι θα έχουν πάει σε άλλες χώρες. Χρειαζόμαστε προγραμματισμό και οργάνωση, χρειαζόμαστε μετακλήσεις εργαζομένων και την ίδια ώρα να γνωρίζουμε ποιοι είναι πιο κοντά πολιτισμικά σε εμάς ως Έλληνες». Είπε επίσης, ο κ. Αλεξόπουλος ότι «...όπου κάνουμε μετανάστευση υποκαθιστώντας το εργατικό δυναμικό, πέφτουν και οι μισθοί και το εισόδημα δεν εξελίσσεται όπως θα θέλαμε. 

Όπου όμως, βάζουμε μετανάστες να έχουν συμπληρωματικό ρόλο, δηλαδή εκεί που δεν υπήρχε να συμπληρώνουν αυτό που μας λείπει και οι μισθοί ανεβαίνουν και η απασχόληση των ντόπιων ανεβαίνει. Αυτό το λένε όλες οι μελέτες, άρα πρέπει να κάνουμε στοχευμένη μετανάστευση».

Κλείσαμε τη συζήτηση μας κρατώντας μία κουβέντα του κ. Αλεξόπουλου η οποία αποπνέει αισιοδοξία για το αύριο της Ελλάδα. «Η Ελλάδα δεν κινδυνεύει να χαθεί. Ο πληθυσμός μπορεί να μειωθεί, αλλά αυτό συμβαίνει πάντα στην ιστορία του κόσμου και των χωρών. Οι πληθυσμοί αυξομειώνονται και όταν οι κυβερνήσεις πράττουν τα σωστά, οι χώρες πάντα προοδεύουν».

ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ ΑΠΕ-ΜΠΕΑΠΕ-ΜΠΕΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΛΑΧΟΣ