Το μέσα Λασίθι Του Δήμου Οροπεδίου Λασιθίου

 

Το Μέσα Λασίθι (Τοπική Κοινότητα Μέσα Λασιθίου) ανήκει στον δήμο ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ της Περιφερειακής Ενότητας ΛΑΣΙΘΙΟΥ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Κρήτης, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Η επίσημη ονομασία είναι “το Μέσα Λασίθιον”. Έδρα του δήμου είναι το Τζερμιάδο και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Κρήτης.

Το Μέσα Λασίθι έχει υψόμετρο 874 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, 

Το χωριό βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του κάμπου του Οροπεδίου. Είναι χτισμένο στις παρυφές του Όρους Σαμιάς και είναι κοντά στη Μονή της Κρυσταλλένιας. Παλαιότερα είχε μεγάλη παραγωγή μήλων εξαιρετικής ποικιλίας, που δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει σχεδόν σταματήσει. 

Στους λοφίσκους που βρίσκονται μέσα στο χωριό βρέθηκαν λείψανα οικισμών και διάφορα όστρακα, που φανερώνουν ότι τμήματα του Λασιθίου είχαν κατοικηθεί από την υστερομινωική ή και παλαιότερη εποχή.

Στον οικισμό Μέσα Λασίθι, λειτούργησε διθέσιο Δημοτικό Σχολείο από το 1927 μέχρι και το 1989, χρονιά κατά την οποία σταμάτησε η λειτουργία του, και συνενώθηκε με το Δημοτικό Σχολείο Τζερμιάδων. 

Σήμερα το κτήριο χρησιμοποιείται από το δήμο Οροπεδίου Λασιθίου και τονπολιτιστικό σύλλογο «Η ΑΛΟΪΔΑ», για πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Στην περίοδο της ενετοκρατίας υπήρχαν διάφορα μετόχια γύρω από το χωριό που σώζονται σήμερα μόνο ως τοπωνύμια. Σημαντικό είναι ότι σε αυτό το χωριό ιδρύθηκε μια άτυπη σχολή εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής που λειτούργησε σχεδόν έναν αιώνα, από το 1850 έως το 1940. 

Μερικά από τα αριστουργήματα που φιλοτεχνήθηκαν από τους τεχνίτες (νιταδώρους) της σχολής, κοσμούν σήμερα διάφορες εκκλησίες σε όλη την Κρήτη.

Το Μέσα Λασίθι αναφέρεται στην τούρκικη απογραφή του 1671 ως Mesa Lassithi με 25 οικογένειες (Ν. Σταυρινίδης, Μεταφράσεις, Β', σ. 135). Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 αναφέρεται ως Mesa Lasithe και Mesa Lasithaki με 30 χριστιανικές οικογένειες. 

Το 1881 αναφέρεται ότι το Μέσα Λασίθι υπάγεται στο δήμο Τζερμιάδω με 449 κατοίκους, το 1900 βρίσκεται στον ίδιο δήμο με 301 κατοίκους, το 1920 είναι έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου με 264 κατοίκους, το 1928 με 351 , το 1940 με 425 , το 1951 με 411, το 1961 με 435, το 1971 με 343, το 1981 με 303, το 1991 με 489 και το 2001 με 175.