Το Μπάνιο Μέσα Απο Τον Ελληνικό Κινηματογράφο

 

Καλοκαιρινή συνήθεια άμεσα ταυτισμένη με τις διακοπές, που μυρίζει ιώδιο, θυμίζει ιεροτελεστία και εκτίθεται στον ήλιο. Εκφραση κοινωνικότητας, φυσικό αγαθό αλλά και σημείο τριβής τόσο λόγω της ολοένα αυξανόμενης έλλειψης ελεύθερων ακτών όσο και εξαιτίας του κόστους χρήσης των «οργανωμένων», που κάνουν πολλούς να πουν το μπάνιο «μπανάκι».

Στην κλασική ελληνική ταινία «Η θεία απ’ το Σικάγο» (1957), με την αείμνηστη Γεωργία Βασιλειάδου, υπάρχει μια χαρακτηριστική σκηνή που αποτυπώνει το ύφος και την «τελετουργία» ενός μπάνιου στη θάλασσα: Ο αυστηρός κύριος Χαρίλαος (Ορέστης Μακρής) πηγαίνει τις κόρες του για μπάνιο στη Λούτσα. Η οικογένεια μετακινείται με στρατιωτική πειθαρχία, τα κορίτσια είναι ντυμένα πανομοιότυπα, αλλάζουν υπό το καθεστώς αυστηρής επιτήρησης από τον πατέρα και μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα. Χαίρονται ωστόσο το σύντομο μπάνιο τους χωρίς τους γονείς τους, που τις επιτηρούν από την παραλία.

Ο ελληνικός κινηματογράφος έχει κι άλλες ξεκαρδιστικές σκηνές καλοκαιρινού μπάνιου. Πότε με τον γκαφατζή Κώστα Βουτσά και τη μαμά του. πότε με την τετραπέρατη Αλίκη Βουγιουκλάκη στον Σχοινιά με τις φίλες της, πότε με τη Μάρθα Καραγιάννη και το «φονικό» κορμί της.

Το μπάνιο στη θάλασσα κουβαλάει μια μακρά και γοητευτική ιστορία, αλλά και μια ιερότητα που κανείς δεν πρέπει να παραβιάσει. Αυτό ασφαλώς το γνώριζε καλά ο οξυδερκής Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος το καλοκαίρι του 1987, όταν οι συνεργάτες του τον πίεζαν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, αυτός τους ζήτησε να σεβαστούν «τα μπάνια του λαού». Αν δεχτούμε ότι το μπάνιο είναι μια τελετουργία του ελεύθερου χρόνου, αν αποδεχτούμε ότι το μπάνιο είναι «ιερό», με την έννοια ότι δημιουργεί έντονα συναισθήματα και διακόπτει την αναγκαστική συνέχεια της καθημερινότητας, τότε ο αείμνηστος σοσιαλιστής ηγέτης είχε πέσει διάνα.

ΜΠΑΝΙΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΦΥΤΑΚΗ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 

ΑΡΚΕΤΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΠΡΙΝ Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΙΝΕΙ ΔΡΟΜΟΣ

Η σημειολογία του μπάνιου

Το μπάνιο είναι κάτι περισσότερο από μια ευχάριστη καλοκαιρινή απασχόληση. Συνδυάζει την αναψυχή με τη γύμναση του σώματος, την απόδραση από τους εξοντωτικούς και μονότονους ρυθμούς της πόλης με την επαφή με τη φύση ενώ, παράλληλα, θεωρείται μια έκφραση κοινωνικότητας που δεν μοιάζει με καμία άλλη.

ΜΠΑΝΙΑ ΗΡΑΚΛΕΙΩΤΩΝ 

ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΕΝΤΑΣ ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΠΑΡΑΛΙΑ ΠΟΡΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ

«Η φράση «μπάνια του λαού» παραπέμπει σε δύο ζητήματα: Η λέξη «μπάνια» ταυτίζεται με την απόδραση από τη ρουτίνα και την καθημερινότητα. Το μπάνιο προσφέρεται για την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Και συνάμα δίνει τη δυνατότητα για μια κριτική θεώρηση της καθημερινότητας, δίπλα ή μέσα στη θάλασσα.Ο όρος «λαός» παραπέμπει στον εκδημοκρατισμό του τουρισμού, που ξεκίνησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέχρι τότε διακοπές έκαναν μόνο μέλη της ελίτ, κυρίως άνδρες, διότι ο τουρισμός προϋπέθετε χρήματα, πολιτισμικό κεφάλαιο και γνώσεις. Σημαντικοί παράγοντες που ώθησαν τον παραθερισμό ήταν η ανάπτυξη των μέσων μαζικής μεταφοράς, η αύξηση της κινητικότητας των ανθρώπων, η αύξηση του εισοδήματος, η μείωση της εργάσιμης εβδομάδας, τα εργασιακά δικαιώματα (σύνταξη) κ.ά. Με φορείς πρώτα τη μεσαία τάξη και στη συνέχεια τα κατώτερα στρώματα, με τη συμμετοχή γυναικών, οι οποίες άρχισαν ''καθυστερημένα'' να ταξιδεύουν, ο τουρισμός μετά τον πόλεμο αποκτά νέο περιεχόμενο».

«Δεν ακολουθείται πια το παλαιό πρότυπο των πολυήμερων διακοπών, καθώς αρχίζουν και οι Ελληνες να πηγαίνουν σε προορισμούς όπου μέχρι πρότινος πήγαιναν κυρίως οι αλλοδαποί. Επιπλέον, πηγαίνουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν σε καλά ξενοδοχεία για μικρό διάστημα αυτό δεν συνέβαινε πριν από μια επταετία».

«Οι λόγοι έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι η μεσαία τάξη είναι πλέον σε θέση να ανταποκριθεί στο συγκεκριμένο πρότυπο τουρισμού, ενώ οι τιμές είναι πιο προσιτές απ’ ό,τι στο παρελθόν λόγω των οργανωμένων πακέτων.

Τα μπάνια του λαού, λοιπόν, αναβαθμίζονται. Αναβαθμίζονται αλλά και ακριβαίνουν, αφού αρκετές φορές ένα ημερομίσθιο δεν αρκεί για να απολαύσει κάποιος το μπάνιο του. Τα 50 ευρώ θεωρούνται σημείο εκκίνησης για μια τετραμελή οικογένεια και στο ποσό αυτό περιλαμβάνεται το κόστος εισόδου (από €5 ώς και €15 ανά άτομο), το κόστος για την ενοικίαση ξαπλώστρας και ομπρέλας και το ενδεχόμενο κόστος του πάρκινγκ, ενώ αν κάποιος θέλει να γευματίσει ελαφρά ή να δροσιστεί με κάποιο αναψυκτικό, θα ανέβει και άλλο το κόστος.

Ταυτόχρονα, τα μπάνια αλλάζουν και γίνονται ακόμη πιο «φιλελεύθερα». Πλέον χιλιάδες μαθητές παίρνουν τις αστικές συγκοινωνίες και κατεβαίνουν στις παραλίες, ελεύθερα, χωρίς τους γονείς και λοιπούς κηδεμόνες, σε αντίθεση με τη δεκαετία του ’60 και του ’70, που κάτι τέτοιο θεωρούνταν αδιανόητο. Το κόστος του θαλάσσιου μπάνιου είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν αναλογιστούμε ότι οι Ελληνες πηγαίνουν κάθε χρόνο όλο και λιγότερες μέρες διακοπές, δεδομένης και της οικονομικής κατάστασης.

Νυχτερινό μπάνιο 

Πάμε μια βόλτα στη Βουλιαγμένη, είναι η νύχτα ζεστή, κάπου υπάρχει μια καντίνα αραγμένη, ίσως τη βρούμ’ ανοιχτή. Κι όταν βαθιά θ’ ανοιχτούμε στο δρόμο του φεγγαριού, θα με φιλάς και θ’ ακούμε τη μουσική του σταθμού. Πάμε μια βόλτα στη Βουλιαγμένη, η πόλη μου πέφτει στενή, κάτι θα πιούμε και στο τέλος πιωμένοι κάνουμε μπάνιο γυμνοί [...]

Το νυχτερινό μπάνιο στη δεκαετία του ’80 ήταν αρκετά δημοφιλές. «Στη Βουλιαγμένη», από το δίσκο του Λουκιανού Κηλαηδόνη «Είμαι ένας φτωχός και μόνος καουμπόι» (1978).

Κοινωνικός τουρισμός

Η Ελλάδα έχει το προνόμιο να διαθέτει ένα πρωτοποριακό και πανευρωπαϊκά μοναδικό σύστημα χρηματοδοτούμενων διακοπών από το κράτος (μετάβαση και διαμονή) μέσω των περίφημων δελτίων κοινωνικού τουρισμού.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ ΚΑΙ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ