Μέλισσα ένα απο τα μεγαλύτερα κάστρα της Κρητικής ενδοχώρας.

 Κοντά στο χωριό Άγιος Θωμάς Ηρακλείου βρίσκονται τα ερείπια ενός από τα μεγαλύτερα κάστρα της Κρητικής ενδοχώρας. 

Στην κορυφή ενός ψηλού λόφου με πανοραμική θέα στις κοιλάδες του Προφήτη Ηλία και του Βενεράτου βρίσκεται το φρούριο Μέλισσα, κτισμένο τον 11ο ή 12ο αιώνα, κατά την Β’ Βυζαντινή Περίοδο (δηλ. μετά την απελευθέρωση από τους Άραβες).

 

Το κάστρο βρίσκεται σε στρατηγική θέση καθώς εποπτεύει το Μαλεβίζι, το Τέμενος και τη βόρεια ακτή του Ηρακλείου. Η οδική αρτηρία που οδηγούσε από Χάνδακα προς Μεσαρά περνούσε από εκεί καθιστώντας το οχυρό κομβικό σημείο στα χρόνια του Μεσαίωνα.

 Επιπλέον, είναι από τα οχυρά της Βυζαντινής περιόδου που έχουν άμεση σχέση με την εποπτεία των γεωργικών καλλιεργειών της περιοχής, όπως και ο κάστελος Μελεσών και ο Κάστελος Καταλαγαρίου.

Κατά την Ενετοκρατία το φρούριο αποτελούσε μέρος του πυκνού και καλά οργανωμένου δικτύου φρουρίων του Μονοφατσίου που έλεγχαν κάθε κίνηση στην περιοχή. Αργότερα, η περιοχή στα δυτικά του φρουρίου, εκεί όπου υπάρχει πηγή ακόμη και σήμερα, φιλοξένησε το μικρό οικισμό Μέλισσα από τον οποίο δεν σώζεται σχεδόν τίποτα καθώς εγκαταλείφθηκε περί τον 17ο αιώνα όπως και το κάστρο (προφανώς λίγο μετά την άφιξη των Οθωμανών).

 

 Η ανατολική μεριά του είναι φυσικά οχυρωμένη από γκρεμό, ενώ η πρόσβαση από τα δυτικά είναι πολύ εύκολη μέσω χωματόδρομου. 

Από τα δυτικά το φρούριο προστατευόταν από μεγάλο οχυρωματικό παραλληλόγραμμο περίβολο που σήμερα σώζεται σε άσχημη κατάσταση. Το κυρίως κτίριο του φρουρίου είναι μικρό πυργοοικοδόμημα στο κέντρο του περιβόλου.

Δίπλα βρίσκεται δίπλα το κάτασπρο εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής, που είναι ορατή από πολλά χιλιόμετρα λόγω της περίοπτης θέσης της. Στη θέση της σημερινής εκκλησίας πιθανώς λειτούργησε μικρή μονή με το όνομα Κερά Μελισσανή αφιερωμένη στην Παναγία.

 

 
Παρόμοιο φρούριο με περίβολο, μικρό πύργο, πατητήρια και ναό αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή βρίσκεται και στο χωριό Καταλαγάρι.

 ΠΗΓΗ - Γ. Ι. Χρηστάκης, "Ιστορικά Οχυρωματικά Μνημεία της Κρήτης (330πΧ-1898)", Εκδόσεις Κρητικά Γράμματα, 2004
 http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=melisa

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ kritipoliskaixoria

Η Κρήτη στο ίντερνετ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, πολιτιστικά, λαογραφικά νέα και ιστορικά στοιχεία, Αφιερώματα αε πόλεις και χωριά της Κρήτης, αρχαιολογικούς χώρους, θρησκευτικά μνημεία, και Ανθρώπους