Οι Γούλες ,Τα Αγκάθια Της Κρήτης Στη Διατροφική Ιστορία Των Ανωγειανών

 Άρθρο της Αντωνίας Βογιατζάκη-Μπαγκέρη

– Διδάσκουσα στο Εργαστήριο Δενδροκομίας του Α. ΤΕΙ Κρήτης

Οι άνθρωποι τον καιρό του πολέμου,καχεκτικοί από τη στέρηση τροφής, αναζητούσαν να φάνε ένα πρασινάδι,ένα κατιτίς, να τους στέσει στη ζωή στα ορεινά χωριά, σε εδάφη στείρα, λόγω συνθηκών κρύου και παρατεταμένου χιονιά .

Η στέρηση, πυροδοτούσε την ανάγκη της επιβίωσης και αυτή με τη σειρά της γιγάντωνε το βλέμμα της πείνας προς κάθε κατεύθυνση. 

Στο χώμα γύρευαν οι άνθρωποι τη τροφή ,εκεί γονατιστοί την έβρισκαν. Χόρτα γλυκά και πρικιά ,βρούβες, αβλαστούς, ασκουρδουλάκους και αγκάθες λογιώ λογιώ, ξεπρόβαιναν, εδώ κι’εκεί κι’όποιος προλάβαινε να τους βρει. Οι άνθρωποι έπρεπε να ζήσουν. Έψαχναν τρόπους. Έβρισκαν λύσεις.

Οι γούλες για τους Ανωγειανούς ή ασκόλυμπροι για τους υπόλοιπους Κρήτες είναι ένα αγκάθι πολυτελείας στις μέρες μας,που αποτέλεσε γνώση και βρώση τα δύσκολα χρόνια

Αυτοί οι στερημένοι άνθρωποι,δίδαξαν τις επόμενες γενιές πως γύρω απ’το χωριό υπάρχουν τόποι που τους γεννά.Το φυτό φανερεύει έξω από το χώμα τα ακανθώδη φύλλα του και μέσα στη γη αναπτύσσει ένα σαρκώδες και πεντανόστιμο ρίζωμα. Αλήθεια ποιοι από μας και πόσοι από τις επόμενες γενεές θα βάζουν τα χέρια τους σ’αυτό το φυτό, ώστε να απομακρύνουν τα ακανθώδη ελάσματα και να γεύονται τους παχιούς, ψαχνάτους μίσχους τους μαγειρεμένους;

Η ρίζα του ασκόλυμπρου επεκτείνεται σε βάθος 15-25 εκατοστά στο χώμα και δυστυχώς στα Ανώγεια οι γυρευτές δεν την έβγαζαν σχεδόν ποτέ απ’ τη γη. Μα η ρίζα αυτή είναι μοναδική .Κάποιοι πιστεύουν πως κατά τη συγκομιδή η ρίζα δεν πρέπει να εκριζώνεται αλλά να παραμένει στο χώμα για να ξεπροβάλλουν νέα φυτά από αυτήν.

Πράγματι βλαστάνουν από ριζίτες οφθαλμούς ,κοντά στην επιφάνεια του εδάφους δυο τρεις μικρές κυρίως γούλες ανά ρίζα ,αλλά μετά παρέλευση 2-3 χρόνων η ρίζα αυτή φελοποιείται και καταστρέφεται. Άρα λοιπόν γιατί να χάνονται ρίζες ,όταν τα φυτά ανθίζουν ετησίως και ο σπόρος τους που εκτινάσσεται αποτελεί τον καλύτερο τρόπο πολλαπλασιασμού;

Από το τέλος του χειμώνα που η φύση σπαρταρά και το χώμα έχει τελειώσει τις μυστικές αλχημείες του με τους σπόρους, ο ήλιος και η γη ωθούν τη βλάστηση της γούλας.

Τι κι’αν είναι η ζωή τους μικρή; Είναι απίστευτα σοφή. Οι ασκολύμπροι ή γούλες θα είναι διαθέσιμοι για τον άνθρωπο για όλη σχεδόν την Άνοιξη.Στη συνέχεια η βλαστική φάση θα επεκταθεί σε διακλαδιζόμενους ανθικούς ακανθώδεις βλαστούς, γεμάτους από κίτρινα λουλούδια που θα γίνουν σπόροι και θα πέσουν χάμω. Εκεί η γη,σαν μάννα στοργική και τρυφερή θα τους κρύβει στα βαθιά της ως τη νέα βλάστηση, ξανά και ξανά, στο διηνεκές.

ΠΗΓΗ - ΑΝΩΓΗ