Αμάρι: Αμαξωτοί δρόμοι και αυτοκίνητα το 1950

 

• Τούτες οι λίγες γραμμές πιστεύω πως φτάνουνε, για να προκαλέσουνε κάποιες εντυπώσεις στους πολύ νεότερους, αλλά και να φέρουνε στη μνήμη των μεγαλύτερων ανάμεικτα συναισθήματα. Δεν θα γράψω πολλά, μόνο πολύ συνοπτικά θα περιγράψω το χθες και το σήμερα και καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του.Εξάλλου οι εικόνες και μόνο φτάνουνε και δε χρειάζονται πολλά λόγια.

• Λόγω της παράπλευρης θέσης του χωριού Άϊ Γιάννης Αμαρίου από τον κεντρικό άξονα Βοράς -Νότου και της μεγάλης απόστασης από την πόλη του Ρεθέμνους, τη «Χώρα», καθυστέρησε η σύνδεσή του με αυτοκινητόδρομο. Ο αμαξωτός δρόμος κατασκευάστηκε το έτος 1950, ύστερα από 5μηνη προσωπική εργασία όλων των κατοίκων του χωριού, με χειρονακτικά εργαλεία, κασμάδες, παλάμες, αλέτρια κ.λπ. και έτσι έγινε η σύνδεση με το χωριό Νίθαυρη 3 χιλιομέτρων περίπου. Άντρες, γυναίκες και παιδιά, όλοι στον αγώνα, για να ανοιχτεί ο δρόμος από τον Άϊ Γιάννη ως τη Νίθαυρη. 
• 
  
• 
  
• Με όλα τα μέσα και εργαλεία και χωρίς πληρωμή, δόθηκε μεγάλη μάχη με πείσμα και συλλογικότητα για να πετύχει ο σκοπός. Όλες οι ηλικίες στον αγώνα και το όνειρο έγινε πραγματικότητα μέσα σε λίγο χρόνο. Μέχρι και τα βόδια με το ζυγό, τα λούρα και το αλέτρι επιστρατευτήκανε σ’ αυτόν τοναγώνα. Εικόνες που διατηρούνται νωπές στη μνήμη μου.

• Στις 6 Αυγούστου του έτους 1950 ήρθε το πρώτο αυτοκίνητο (λεωφορείο) του Μανώλη Παραδεισανού στο χωριό και το γεγονός εορτάστηκε από όλους τους κατοίκους με θερμές εκδηλώσεις. Υφαντά και πολλά άλλα πλεχτά και κουλούρια στολίσανε το λεωφορείο στον κεντρικό δρόμο, εννοείται χωματόδρομο, του χωριού. Οι σχετικές φωτογραφίες τα λένε όλα.

• Για πολλά χρόνια ο Μανώλης Παραδεισανός εκτελούσε το δρομολόγιο από τη «Χώρα» μέχρι το χωριό και αργότερα ο Μηνάς απότη Νίθαυρη και ο Μήτσος από το Αποδούλου. Μεγάλη ανυπομονησία και χαρά είχαμε τα μαθητούδια να βγούμε έξω από το χωριό ως τους Πόρους και να περιμένομε το λεωφορείο να φανεί και αφού περάσει να το ακολουθήσομε γλακιχτοί ή σκαρφαλωμένοι στη σκάλα στο πίσω μέρος του.
• Και δεν ήτανε μόνο το λεωφορείο που εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων του χωριού. 
• 
  
• Ο Γιάννης Παραδεισανός του Αδαμάκη, ο σοφέρης, όπως αυτοπροσδιοριζότανε με το φορτηγό του, έχει γράψει τη δική του ιστορία για το χωριό μας, αλλά και για τα περισσότερα Αμαριώτικα χωριά. Ακούραστος,εξυπηρετικός, ευγενής γλεντζές, δραστήριος, αξιοπρεπής, έντιμος και σωστός οικογενειάρχης, υπήρξε για πολλά χρόνια μια ξεχωριστή προσωπικότητα του χωριού μας. Τι να πρωτοθυμηθούμε τα «δασκάλια» του Ρεθέμνους ; Όσα καλά και να γράψω φοβούμαι πως θα τον αδικήσω. 
• 
  
• Εκτός από τα δρομολόγια που έκανε στο Ρέθεμνος,για να μεταφέρει εμπορεύματα και τα βουργίδια στα Γυμνασιόπαιδα, πήγαινε και στα παζάρια στις Μοίρες και γενικά εξυπηρετούσε πολλές άλλες ανάγκες του χωριού.Ακόμη και τους πανηγυριστάδες στη Φανερωμένη μετέφερε και αλλού και μάλισταπολλές φορές χωρίς καμιά πλερωμή.
• Μετά τον αμαξωτό, το λεωφορείο και το φορτηγό, για καθαρά ιστορικούς λόγους, μια μικρή αναφορά και σε ένα Ι. Χ επιβατικό αυτοκίνητο, μάλλον και το πρώτο.
• 
  
• Ήτανε ένα 5θέσιο Ι. Χ, μάρκας Subaru, λευκό, με χαρακτηριστικό αριθμό κυκλοφορίας. 450450 (χωρίς γράμματα τότε), που ταξινομήθηκε το έτος 1971 στο Ηράκλειο. Και που δεν πήγε ; Εκτός του ότι κάθε βδομάδα διέσχιζε τη Κρήτη απ’άκρη σ’ άκρη λόγω της δουλειάς μου, κάθε Σαββατοκύριακο με οδηγούσε στο χωριό. Μα και σε ξενοχώργιουλα στα πανηγύρια, με παρέες πολλές φορές ως και 8 άτομα. Ως και στον πάτο του Λιοφύτου κατέβηκε, με 5 άτομα και μηχανή στο πορτμπαγκάζ, για να αντλήσομε τα νερά και να πιάσομε χέλια από τις κολύμπες του Πλατύ ποταμού. 
• 
  
• Και η συνέχεια στο καφενείο του Αντώνη Παραδεισανού για κρασορεφενέ.
• Όμορφα χρόνια, αξέχαστες παρέες. Το έτος 1954 η διάνοιξη του αμαξωτού δρόμου συνεχίστηκε και έφθασε στην ΑγίαΠαρασκευή και αργότερα συνεχίστηκε και έφθασε στις Μάντρες. Το έτος 1960 ο Άγιος Ιωάννης συνδέθηκε και με το Χορδάκι, όχι βέβαια χειρονακτικά, αλλά με σύγχρονα μέσα. Για όλα όσα προανέφερα θα μπορούσανε να γραφτούνε πολλές σελίδες με πολλές ιστορίες και γεγονότα, μα τα αφήνω να κυλήσουνε στη φαντασία του καθενός..
• Δεκέμβριος του 2021 Σταύρος Φωτάκης

ΠΗΓΗ www.kritikaepikaira.gr/